Astronomische geschiedenis: wat de oude glazen panelen onthullen

Wat de oude glaspanelen onthullen
Redactieraad
/ idw / persbericht van de Universiteit van Regensburg
astronews.com
26 april 2021

Met fotografie begon een geheel nieuwe fase van astronomisch onderzoek. In de eerste honderd jaar werden voornamelijk glazen fotopanelen gebruikt, waarvan niet alleen prints werden gemaakt, maar ook direct werden beoordeeld. De bijbehorende aantekeningen en scores worden nu opgenomen als onderdeel van een onderzoeksproject.

De bewoners van de wereld namen al sinds mensenheugenis deel aan astronomie. Als de hemellichamen aanvankelijk met het blote oog werden waargenomen, werden later telescopen, telescopen en observatoria toegevoegd. In de eerste helft van de negentiende eeuw werd een mijlpaal bereikt met het maken van fotografie. Een nieuw onderzoeksproject van Dr. Omar Nasim, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis aan de universiteit van Regensburg. De Duitse Research Foundation ondersteunt het project “The Glass Archives for Astronomy: Photographic Practices in the Observatory, 1850-1950” met een bedrag van een half miljoen euro.

Er zit ongeveer 180 jaar tussen de begindagen van fotografie en de foto-apps van vandaag op smartphones. Rond 1850 was fotografie nog een ingewikkeld ambacht met een verbluffend apparaat, scherpe glazen fotopanelen en lange belichtingstijden. De introductie van fotografie betekende een keerpunt in de astronomie: visuele waarnemingen kunnen nu voor het eerst worden gedocumenteerd door middel van fotografische opnames, waardoor ze gemakkelijker te begrijpen zijn voor anderen. Blootstellingstijden van enkele uren maakten het mogelijk om zwakke objecten te verkennen, zoals de Noord-Amerikaanse nevel, die nauwelijks zichtbaar zijn met het blote oog.

Fotografie domineerde elk aspect van de astronomie tussen 1850 en 1950 en leverde talloze afbeeldingen op van de zon, de maan, sterren en spectra van sterren. Bij dit soort fotografie werden glaspanelen gecoat met een fotochemische emulsie geïnstalleerd en weergegeven in de tabletcamera’s. Fotopanelen werden vervolgens ontwikkeld tot glasnegatieven, waaruit een aantal positieve prints gemaakt konden worden. Voor astronomen hadden photoboards het voordeel dat ze vlak, gelijkmatig, vormvast – en stil – waren en beter bestand tegen milieu-invloeden dan fotofilms.

Nassim en zijn onderzoeksteam richten zich niet op de positieve dingen, dat wil zeggen de gedrukte astronomische opnames, omdat ze slechts een deel van het verhaal vertellen over de productie van astronomische kennis. In plaats daarvan concentreert het onderzoeksproject zich op de glaspanelen, d.w.z. de blootgestelde en statische passieve. Zelfs op dit punt worden afbeeldingen van glaspanelen op grote schaal gebruikt als dragers van informatie, zoals blijkt uit duidelijke tekenen van gebruik en observaties van mensen die ze hebben onderzocht en met hen: astronomen merkten hun overwegingen en conclusies niet alleen op in hun observatieboeken, maar ook hun bevindingen in de vorm van grafische toevoegingen. Signalen en stickers die rechtstreeks op de glaspanelen zelf zijn aangebracht.

De focus van het onderzoeksproject ligt op het materialisme van fotografie, dat wil zeggen, glaspanelen als dragers van een unieke vorm van geschiedenis van materialen die niet alleen uit papieren documenten gereconstrueerd kunnen worden. Nassim Research Group zal archiefmateriaal gebruiken van
Royal Greenwich Observatory De observatoria bevinden zich in Harvard, Leiden, Heidelberg en Hamburg en koppelen ze aan bronnen uit de archieven van Kodak, Ilford en Zeiss.

Als fellow bij DFG Mercator heeft prof. Kelly Wilder is in verband gebracht met het project, gebruikmakend van haar ervaring als directeur van Onderzoekscentrum voor fotografische geschiedenis Aan De Montfort University in Leicester, VK. Deze groep materialen omvat de productie en verwerking van platen voorafgaand aan de belichting, evenals fotografische gegevens en aantekeningen die na de belichting op de panelen of in bijbehorende notebooks zijn gemaakt. Onderzoek naar het materialisme van glaspanelen is urgenter omdat handmatige toevoegingen verloren dreigen te gaan in de context van de digitalisering van deze beelden.