Dierlijk bewustzijn – pijn, angst, spel en zelfkennis – kennis

New York (dpa) – Hebben dieren bewustzijn? Een internationale coalitie van minstens een dozijn wetenschappers ziet een ‘realistische mogelijkheid’ om dit mogelijk te maken – en heeft de New York Declaration on Animal Consciousness ondertekend. Hun doel is om verder onderzoek hiernaar te stimuleren en het bewustzijn over dierenwelzijn te vergroten.

De auteurs van de verklaring richten hun begrip van bewustzijn op bewustzijn. “Het gaat om de vraag welke dieren subjectieve ervaringen kunnen hebben”, schreven ze. Het kan gaan om zintuiglijke ervaringen – zoals een bepaalde aanraking of smaak – of om ervaringen die goed of slecht voelen, zoals vreugde, pijn en angst.

In de verklaring stond dat er sterk wetenschappelijk bewijs is dat zoogdieren en vogels bewustzijn hebben. Empirisch bewijs suggereert ook dat er op zijn minst een realistische mogelijkheid bestaat van bewuste ervaring voor alle gewervelde dieren, evenals voor veel ongewervelde dieren. Maar als dit bestaat, “is het onverantwoord om deze mogelijkheid te negeren bij het nemen van beslissingen die van invloed zijn op dit dier”, concludeert de advertentie.

De Verklaring bevat geen specifieke beleidsaanbevelingen, en er bestaat onder de ondertekenaars een breed scala aan opvattingen over ethische, juridische en politieke kwesties. “Er bestaat overeenstemming dat zekerheid over bewustzijn geen voorwaarde mag zijn voor het beoordelen van risico’s voor de veiligheid van dieren”, aldus het rapport. Als er een realistische mogelijkheid bestaat dat een dier bewustzijn kan hebben – bijvoorbeeld dat octopussen kunnen lijden – dan moet met deze mogelijkheid in politieke contexten rekening worden gehouden. Bijvoorbeeld bij het nemen van beslissingen over de vraag of de octopusteelt moet worden ondersteund.

De reclamewebsite somt een hele reeks onderzoeken op die aantonen dat dieren bewust zijn:

In een onderzoek uit 2020, gepubliceerd in het tijdschrift Science, meldde een team van de Universiteit van Tübingen dat kraaien getraind kunnen worden om te rapporteren wat ze zien. De vogels werd geleerd hun hoofdbewegingen te gebruiken om aan te geven of ze al dan niet een visuele stimulus hadden gekregen.

Octopussen vermijden pijn en waarderen pijnverlichting: dit is het resultaat van een onderzoek dat in 2021 in het tijdschrift ‘iScience’ werd gepubliceerd. In het experiment vermeden octopussen de kamer waarin ze een azijnzuurinjectie kregen. Als de dieren echter in deze kamer plaatselijke verdoving kregen, ontwikkelden ze daar een voorkeur voor. “Bij een rat of een mens zouden we uit dit patroon kunnen afleiden dat de zuurinjectie pijn veroorzaakte die werd verlicht door lidocaïne, dus we moeten bereid zijn dezelfde conclusies te trekken voor de octopus”, zegt de New York Advertising-website.

Kousebandslangen blijken zichzelf te herkennen in een aangepaste vorm van de spiegeltest. Het idee achter de spiegeltest, die begin jaren zeventig werd ontwikkeld, is om te kijken of de geteste persoon over zelfbewustzijn beschikt. Hiervoor wordt een deel van het lichaam dat alleen in een spiegel zichtbaar is, gemarkeerd en vervolgens wordt het gedrag geobserveerd: als de proefpersoon het gemarkeerde deel van het lichaam voor de spiegel onderzoekt of erover probeert te wrijven. Dus deed hij het af, omdat dit een bewijs is dat hij zijn spiegelbeeld als zichzelf herkende.

Omdat slangen voornamelijk afhankelijk zijn van geuren om door hun omgeving te navigeren, gebruikte de studie die in 2024 in het tijdschrift Proceedings B van de British Royal Society werd gepubliceerd wattenschijfjes gedrenkt in verschillende geuren: de geur van de slang, samen met zijn eigen geur, een marker voor een andere geur, en de andere geur. Alleen de geur van de vreemde slang en de geur van de vreemde slang hebben het label. Kousebandslangen zijn zelfs langer dan wat dan ook onderzocht op hun kenmerkende geur, wat erop wijst dat de dieren hun geuren herkennen en opmerken wanneer hun geur verandert.

– In een onderzoek uit 2022, gepubliceerd in het tijdschrift Animal Behavior, beschreef een Brits onderzoeksteam dat hommels speels gedrag vertonen. In één experiment rolden insecten houten ballen op een manier die consistent was met vijf spelkenmerken. Het rollen van de ballen had bijvoorbeeld geen duidelijk doel en kwam duidelijker naar voren als de hommels ontspannen waren, wat volgens de onderzoekers erop duidde dat ze het rollen plezierig vonden.

Drie onderzoeken die tussen 2014 en 2017 in verschillende gespecialiseerde tijdschriften zijn gepubliceerd, hebben enerzijds aangetoond dat rivierkreeften ‘angstachtige’ toestanden kunnen ervaren – zowel in situaties waarin ze werden blootgesteld aan milde prikkels of elektrische schokken, als na gevechten met andere soorten. . De dieren reageerden daarentegen op angstmedicijnen en verloren, wanneer ze op deze manier werden behandeld, bijvoorbeeld hun angst voor het helder verlichte doolhof.

Gewone strandkrabben gebruiken hun geheugen om dingen te evalueren wanneer ze voor een moeilijke beslissing staan. Minstens twee onderzoekers uit Groot-Brittannië kwamen tot deze conclusie na het uitvoeren van experimenten op dieren. In een studie gepubliceerd in het tijdschrift Animals in 2024 onderzochten ze hoe strandkrabben hun afkeer van fel licht vergeleken met hun afkeer van elektrische schokken. Dieren zoeken dus meestal onderdak om aan fel licht te ontsnappen, maar geven de voorkeur aan licht als ze in het verleden in dat onderkomen getraumatiseerd zijn. Volgens de onderzoekers hangt hun beslissing af van hoe ernstig de schok was en hoe helder het licht was.

© dpa-infocom, dpa:240426-99-815647/2