Universum: “Drie manen hebben oceanen, en in feite hebben ze veel water”

Vanaf 17:22 uur| Leestijd: 4 minuten

Hr is de reus onder onze planeten. De manen die er omheen draaien zijn even groot als de planeten. Het is nu het doelwit van de verste missie van de European Space Agency tot nu toe: de gasreus Jupiter en zijn manen. Honderden miljoenen kilometers verder is het de vraag of er leven is op de manen van Jupiter.

De “Juice”-sonde (Jupiter’s ijzige maanverkenner) staat gepland voor lancering vanaf Kourou Spaceport in Frans-Guyana op 13 april. Met zijn 10 instrumenten aan boord moet hij dan vooral naar grote manen kijken, want onder een kilometers dikke ijskorst zit water. “Er zijn drie manen die oceanen hebben, en in feite hebben ze veel water”, zegt missie-ingenieur Angela Dietz van het controlecentrum van de European Space Agency in Darmstadt. Hier vindt de komende jaren de missiecontrole plaats, die ruim een ​​miljard euro gaat kosten.

Europa, Callisto en Ganymedes zijn de manen waar wetenschappers sinds 2031 naar willen kijken, na de jarenlange reis van de sonde. Voor de drie manen veronderstellen de onderzoekers dat er zeeën onder het ijs zijn. Daar kan aan de levensomstandigheden worden voldaan. Wetenschappers gaan ervan uit dat je water nodig hebt, dat je energie nodig hebt, dat je gedurende miljoenen jaren stabiliteit nodig hebt, legt Dietz uit. “Europa heeft eigenlijk de grootste kans omdat het dichter bij Jupiter staat, dat meer warmte en energie heeft.” Dus in theorie zou daar leven in de oceaan kunnen zijn. “We kunnen gewoon controleren of de basis aanwezig is”, zegt Dietz. Direct bewijs van levende wezens is niet mogelijk.

Voor het ontstaan ​​van leven zijn bepaalde elementen nodig die als bouwstenen voor moleculen kunnen dienen. Op Europa en Ganymedes liggen kansen, zegt Dietz. Met de 10 instrumenten, negen van Europese partners en één van NASA, kunnen verschillende onderzoeken worden uitgevoerd, waaronder radar- en lasermetingen. Radar kan ook data verzamelen onder de ijslaag. Volgens Dietz, je kunt tot 19 kilometer door het ijs gaan. Een dergelijke radar was niet aanwezig op eerdere NASA-missies naar Jupiter.

Ook het Instituut voor Planetair Onderzoek van het Duitse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (DLR) in Berlijn was met deze instrumenten aan boord. De Gala-laserhoogtemeter (Ganymedes-laserhoogtemeter) wordt gebruikt om het oppervlak van de Ganymedes te meten, zegt Hauke ​​Hussmann, de persoon die de leiding had over het Gala-experiment. “We zijn ‘Ganymed’ bijna volledig aan het uitroeien.” Dit is belangrijk om de evolutie van de maan te begrijpen. “Het tweede belangrijke aspect dat aan het Joviaanse systeem moet worden toegevoegd, is getijdenvervorming.” De manen zullen vervormen terwijl ze rond de planeet draaien.

“De omvang van deze verandering in de loop van de tijd kan ons vertellen of er vloeibaar water in zit, dat wil zeggen of er een wereldwijde oceaan op Ganymedes is, zoals de modelberekeningen voorspelden”, zegt Haussmann. Met data en beelden van de “Janus” camera, waarin de DLR een grote rol speelde, kon later een 3D digitaal model van de volledig met ijs bedekte maan worden gemaakt.

Maar hoe kan vloeibaar water honderden miljoenen kilometers van de zon verwijderd zijn? “Jupiter, met zijn enorme massa, moet enorme getijdenkrachten uitoefenen”, zegt Haussmann. Dit leidt tot wrijving in de manen en als gevolg daarvan wordt warmte gegenereerd. “Dit is de energiebron die een belangrijke rol speelt in de manen.”

Voordat de sonde aan zijn werk op Jupiter kan beginnen, heeft hij nog een lange weg te gaan. Na de lancering zal het zijn zonnepanelen van 85 vierkante meter onthullen. Voordat hij naar het buitenste zonnestelsel gaat, zal hij tijdens zijn achtjarige reis opnieuw rond Venus vliegen en drie keer rond de aarde om snelheid te maken.

Volgens Dietz is een reis door de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter geen probleem voor de reis. Volgens het plan zou de zes ton wegende sonde in 2031 Jupiter moeten bereiken. Daar zal “sap” over de manen vliegen. De sonde zal slechts twee keer langs Europa vliegen. “De maan staat dicht bij Jupiter. Jupiter heeft een zeer hoog stralingsniveau en de zwaartekracht is daar erg sterk. Dit is ook een kwestie van de veiligheid van het ‘sap'”, zegt Dietz.

Ten slotte zal de sonde in een baan rond Ganymedes komen, de grootste van de manen en de enige satelliet met een magnetisch veld in het zonnestelsel. De sonde zal daar naar verwachting in september 2035 een noodlanding maken.

“Aha! Tien minuten dagelijkse kennis” is de kennispodcast van WELT. Elke dinsdag en donderdag beantwoorden we dagelijkse vragen op het gebied van wetenschap. Abonneer je op de podcast op SpotifyEn Apple-podcastEn DeezerEn Amazon-muziek of rechtstreeks via een RSS-feed.