Dit betekent dat de bijdrage van vrouwen aan de wetenschap wordt genegeerd en dat hun prestaties worden toegeschreven aan een man (genoemd naar de Amerikaanse vrouwenrechtenactiviste Matilda Joslyn Gage).
“Patents” is de naam van de Vrouwendagtour in het Technisch Museum in Wenen. “Lange tijd werden mannen beschouwd als geniale uitvinders, en vrouwen slechts helpers”, zegt Sophie Gerber, curator van de tentoonstelling. “We willen de prestaties van intelligente vrouwen in herinnering brengen.”
Bijvoorbeeld het verhaal van astronoom Caroline Herschel, geboren in 1750. Als haar moeder haar zin had gekregen, was ze huishoudster geworden. Maar ze kon voor haar broer Wilhelm, ook een astronoom, werken.
“Octrooivrouwen” Deze tour biedt informatie over vrouwen die, ondanks hun uitmuntende prestaties op technologisch gebied, in de geschiedschrijving vaak vergeten worden.
Wanneer en waar? De gratis speciale rondleiding wordt gehouden ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag, 8 maart. Aanvang: 16.00 uur, duur circa 45 minuten. Technisch Museum Wenen, Mariahilferstrasse 212, 1140 Wenen.
Meer informatie en inschrijving Om in te schrijven techniekmuseum.at Verzoeken
“Ze werkte samen met haar broer om reflecterende telescopen te bouwen en ontdekte veel kometen”, legt cultureel bemiddelaar Franziska Mühlbaker uit. Natuurlijk: Wilhelm plukte de lauweren.
“Veel van de prestaties van vrouwen zijn niet gedocumenteerd.”
Aan de andere kant staat Marie Curie vandaag de dag nog steeds bekend om haar onderzoek naar radioactiviteit, en ze had veel meer te doen dan mannen. “Als vrouw mocht ze niet in Polen studeren. Daarom ging ze met haar zus naar Parijs. Door hard te werken konden ze hun opleiding financieren”, legt Mühlbacher uit.
Marie Curie heeft haar hele leven veel gewerkt en uiteindelijk twee Nobelprijzen gewonnen. “Je zou ook kunnen zeggen dat het te mooi was om te negeren”, voegt Muhlbacher toe.
Natuurlijk werd de wetenschappelijke geschiedenis geschreven door mannen, voor mannen. “Daarom worden de prestaties van veel vrouwen nooit gedocumenteerd”, legt Gerber uit. Men geloofde dat vrouwen niet in het laboratorium thuishoorden, maar in huis.
Gerber benadrukt dat dit rolmodel zich pas in de achttiende eeuw ontwikkelde: “In de landbouw bestond vroeger collectief werk. Toen zich een soort klassenbewustzijn ontwikkelde, werden vrouwen verantwoordelijk voor het gezin en mannen voor werk buitenshuis.” En ook een soort klassenbewustzijn: “Ze wilden laten zien dat alleen mannen mochten werken om het gezin te onderhouden.”
Vrouwen waren echter nodig als goedkope arbeidskrachten: aan het einde van de negentiende eeuw bloeide de telegrafie en waren er al snel grote aantallen arbeiders nodig.
In de 19e eeuw werkten veel vrouwen als telegrafiste. Hun lonen waren zeer laag.
Om kosten te besparen werden vrouwen steeds vaker aangenomen en, zoals vaak het geval was, minder betaald dan mannen. “De logica was: jonge vrouwen wonen bij hun ouders en trouwen later. Hoe dan ook, ze hebben niet veel geld nodig”, zegt Muhlbacher. Hetzelfde gold voor telefoonoperatoren in de 20e eeuw: “Aangezien vroeger alleen vrouwen de telefooncentrale bedienden, wordt de vrouwenstem vandaag de dag nog steeds als vriendelijk en behulpzaam gezien. Denk maar aan Siri en Alexa.”
Eén persoon die ervan overtuigd was dat haar werk een verschil kon maken voor vrouwen was architect Margrethe Schott-Lihotzky. Eén van haar “Frankfurtse keukens” staat in het Technisch Museum en is tijdens de rondleiding te zien – het model voor alle inbouwkeukens.
Maximale efficiëntie: “Frankfurt keuken” van Schütte-Lihotzky.
Schott-Lihotzky wilde de keuken efficiënt maken, zodat vrouwen meer tijd zouden hebben voor onderwijs. Hoewel ze meer ontwierp dan alleen keukens, beperkte ze zich vaak daartoe. Er wordt gezegd dat ze ooit kortaf heeft gezegd: ‘Ik ben geen keuken.’
Drie opdrachtgevers voor het toneelgordijn
“Het hoogste principe: versla jezelf niet, noch door mensen, noch door gebeurtenissen.” – (Marie Curie)
“Ik hou echt van natuurkunde; het is een persoonlijke vorm van liefde, zoals iemand aan wie je veel te danken hebt.” – (Lise Meitner)
“Elke vrouw kan prachtig zijn, ze hoeft alleen maar stil te staan en er stom uit te zien.” – (Hedy Lamarr)
Om meer te weten te komen over bekende vrouwen kun je momenteel terecht in het museum, maar ook in het theater. Momenteel is een stuk opgedragen aan drie opmerkelijke pioniers: tweevoudig Nobelprijswinnaar en ontdekker van radioactiviteit Marie Curie uit Polen, de Weense kernfysicus Lise Meitner en Hollywood-actrice Hedy Lamarr uit Wenen.
In “Curie_Meitner_Lamarr_UNTeilBAR” presenteert Portrettheater de levensverhalen van deze drie vrouwen en hun fascinatie voor natuurwetenschappen en technologie. En met veel informatie: Wist je dat Lise Meitner 48 keer genomineerd werd voor de Nobelprijs, maar deze nooit ontving?
“We zijn bijzonder blij dat we erin zijn geslaagd het leven en werk van deze historische geleerden op het podium te brengen en tegelijkertijd inspirerende en zeer moderne inhoud aan te pakken”, zegt Anita Zieher, die alle drie de rollen belichaamt.
Anita Zieher als Marie Curie, Lise Meitner en Hedy Lamarr.
Huidige referentie: Het stuk is al tien jaar te zien
Ook zal via video-opnames met drie meisjes een verbinding worden gelegd met de huidige en huidige situatie van vrouwen in de techniek. Het stuk zelf bestaat al tien jaar en is over de hele wereld getoond – onder meer op het Austrian Cultural Forum in New York of – afhankelijk van het onderwerp – op CERN in Genève.
“Het feit dat we dit stuk al tien jaar over de hele wereld vertonen, laat zien hoe belangrijk deze verhalen over wetenschappers en hun werk zijn voor het publiek”, zegt regisseur Sandra Schudekopf.
Het stuk wordt opgevoerd op 4, 5, 9 en 11 maart 2024 om 20.00 uur in het Drachengasse Theater (1e, Fleischmarkt 22), kaartjes via tickets.drachengasse.at; Tel: 01/513 14 44.
Op de Internationale Vrouwendag zelf, 8 maart, is er om 19.00 uur een show in “das Hufnagl” (21, Gerasdorfer Strasse 61). Alle informatie en tickets op das-hufnagl.at.
