Een omkering van de alarmerende trend in het Noordpoolgebied baart klimaatonderzoekers zorgen

Miljarden tonnen koolstofdioxide en stikstof zijn opgeslagen in een van de meest ontoegankelijke gebieden op aarde. De zogenaamde permafrost strekt zich uit over ongeveer 14 miljoen vierkante meter land in het Noordpoolgebied; Onder het gletsjeroppervlak zitten grote hoeveelheden klimaatschadelijke gassen – een waardevol klimaathulpmiddel.

Snelle krimp

Bodem wordt als ‘permafrost’ beschouwd als de temperatuur minimaal twee jaar onder het vriespunt blijft. Maar als gevolg van de opwarming van de aarde als gevolg van klimaatverandering is de permafrost de afgelopen vijftig jaar met zeven procent gekrompen – met onvoorziene gevolgen voor het klimaat. Want wanneer het ijs smelt, komen alle klimaatschadelijke gassen, waarvan sommige al miljoenen jaren vastzitten, weer vrij in de atmosfeer.

Uit een nieuwe studie blijkt dat een belangrijk keerpunt in deze ontwikkeling al is overschreden. Voor het eerst in de afgelopen jaren stoot permafrost meer koolstofdioxide uit dan het absorbeert. Het smeltende ijs heeft de klimaatverandering op scherp gezet. Volgens een nieuwe studie van het gerenommeerde Nordreggio Research Institute in Stockholm heeft het permafrostgebied tussen 2000 en 2020 jaarlijks in totaal 144 miljoen ton koolstof uitgestoten.

Een ongekende inspanning

Studieleider Justine Ramage en haar team spreken de meeste onderzoeken van de afgelopen jaren tegen. Het laatste onderzoek concludeert dat de regio nog steeds een zogenaamde koolstofput vertegenwoordigt. Hoewel er steeds meer ijs smelt, groeit er in de zomer meer planten die ook kooldioxide opnemen.

Voor hun onderzoek ondernam het team van Ramage echter een inspanning die nog niet eerder was onderzocht. Veel onderzoeken naar permafrost zijn afhankelijk van satellietgegevens en computerschattingen, dus de resultaten zijn onzeker. Aan de andere kant verzamelden Zweedse onderzoekers emissiegegevens van in totaal 200 locaties in Scandinavië, Rusland, Alaska en Canada. En heel belangrijk: ze hebben ook de uitstoot van andere giftige gassen zoals methaan in hun berekeningen meegenomen – in plaats van alleen naar de uitstoot van kooldioxide te kijken, zoals in de meeste onderzoeken het geval is.

Koelkasteffect

“Als je voedsel invriest, is alles in orde”, vertelde Ramage aan New Scientist. “Als je het eruit haalt, begint het heel snel te rotten.” Het effect is vergelijkbaar met het ontdooien van permafrost: als het ijs verdwijnt, gaan de bevroren microben weer aan het werk – vaak met slechte gevolgen voor het klimaat.

Het onderzoek concludeerde dat ook het positieve effect van plantengroei wordt overdreven. Aan de ene kant veranderen veel permafrostgebieden in meren wanneer het ijs smelt, waardoor het groeipotentieel van planten afneemt. Bovendien werd in eerdere studies over dit onderwerp geen rekening gehouden met het feit dat de opwarming van de aarde ook grote bosbranden in de regio veroorzaakt, die enorme hoeveelheden kooldioxide uitstoten.

+++ Mis geen enkel klimaatnieuws meer – abonneer je op ons WhatsApp-kanaal +++

“Dit is een nieuwe bron.”

Hetzelfde geldt echter voor het onderzoek van het team van Ramage: in het ontoegankelijke Noordpoolgebied zijn de exacte cijfers over de uitstoot van kooldioxide moeilijk vast te stellen. De methodologie verbetert langzaam, maar het permafrostgebied is zo uitgestrekt dat elke meting meer op een schatting lijkt. Vooral het zogenaamde “plotselinge smelten”, dat optreedt als gevolg van rotsbreuken en aardverschuivingen, is problematisch. Grote hoeveelheden grond lossen in één keer op, maar onderzoekers merken het misschien niet.

Eén ding is zeker, zeggen experts: we onderschatten mogelijk nog steeds de impact van smeltend poolijs op het klimaat. “De omkering van de permafrost zal de klimaatverandering erger maken dan verwacht”, vertelde de Amerikaanse onderzoeker Susan Natale, die deelnam aan het onderzoek in Stockholm, aan New Scientist. Dit komt tot uiting in onze mondiale klimaatmodellen.