Een bespreking van de vertaling van de gedichten van Amanda Gorman – Cultuur en amusement
Berlijn / Hamburg (dpa) – De vertaling van gedichten door de zwarte Amerikaanse dichteres Amanda Gorman heeft over de hele wereld tot debatten geleid. In Nederland bracht een blanke het terug na kritiek op sociale media.
In Duitsland zal Hoffmann und Campe op 30 mei de Duitse vertaling publiceren. De uitgever heeft opdracht gegeven voor een divers team. wat is er gebeurd?
Met “The Hill We Climb” maakte Amanda Gorman grote indruk bij de inauguratie van Joe Biden in januari en werd wereldberoemd. De voormalige Amerikaanse president Barack Obama tweette: “Een historische dag. (…) Jonge mensen zoals zij zijn het bewijs dat” het licht er altijd is, als we dapper genoeg zijn om het te zien, als we maar dapper genoeg zijn om het te zijn. “Het citaat komt uit het gedicht van de dichter. Het gaat over verdeeldheid, hoop en moed en het is geschreven vanuit hun standpunt, dat wil zeggen vanuit het standpunt -” een magere zwarte afstammeling van slaven “, zegt Gorman.
Al snel verscheurden de verkondigers de teksten van Gorman. In Nederland heeft Mejlinhof Publishing opdracht gegeven aan Marek Lucas Reinfeld. Een bekroonde niet-binaire blanke persoon – dat wil zeggen, zonder mannelijke of vrouwelijke genderidentiteit.
Kort nadat de verkiezingen waren aangekondigd, bekritiseerde de zwarte journaliste Janice Deol de aanwezigheid van veel zwarte vrouwen die beter geschikt zouden zijn. Ze heeft niets tegen Rijneveld, maar bekritiseert de keuze. Er brak een debat uit. Bij de Duitse kunstafdeling is het meningsverschil over wie voor wie mag spreken, opgelost. De commissie werd ook teruggetrokken uit de Catalaanse vertaler Victor Opiols.
Volgens schrijver Methu Sanial klopt het argument niet. Janice Deol eiste niet dat zwarten in principe alleen teksten van zwarte auteurs mochten vertalen. “Ik denk dat het meer een opmerking was over de literatuurmarkt.”
Dit komt doordat noch in Nederland, noch in Duitsland voldoende divers is. Dit is een probleem. Kunst beweert nieuwe dingen denkbaar te maken en de samenleving te weerspiegelen – en dat is niet het literaire werk, aldus de auteur van de onlangs gepubliceerde roman “Identitti” over identiteit en racisme. De controverse over Gorman illustreert dit feit.
In feite is het moeilijk om het percentage niet-blanke mensen in de branche te bepalen. Een woordvoerster van de Federale Vereniging van Tolken en Vertalers legt uit dat het beroep niet beschermd is. “Dat betekent: iedereen die wil vertalen, kan dat. (…) Niemand weet precies hoeveel collega’s van alle achtergronden er in dit vakgebied werken.”
Volgens de woordvoerster zijn “Mensen van kleur echt de uitzondering.” Dit is hoe mensen zichzelf omschrijven die niet als blank, westers of Duits worden gezien en die racisme hebben meegemaakt. Tegelijkertijd neemt de vraag toe en zijn uitgevers op zoek naar “vertalers met een zekere rijkdom aan sociale en culturele ervaring / achtergrond”.
Volgens Sanial zijn de identiteitsgelijkenissen tussen auteur en vertaler belangrijk, maar ze zijn slechts een van de criteria. Maar in het geval van Gorman is het nog belangrijker omdat haar scripts ook gaan over de identiteit van een zwarte vrouw.
Men kan dus in principe op zijn identiteit letten – maar niet om een politiek signaal af te geven, maar om goed werk te leveren. “Wie mag wel of niet vertalen? Dit is de verkeerde vraag. De vraag is veeleer: wat zou de optimale vertaling zijn die we zouden willen? Het Duitse team zal ook slagen. “Ik vind de Duitse oplossing absoluut geweldig”, zegt de auteur tevreden.
Het vertaalteam, bestaande uit literair en poëtisch vertaler Oda Stratling, de gevoelige auteur van de cobra gumushai-taal, en de journalist en racistische onderzoeker Hadija Haruna Ulker, was al gevormd vóór het debat, zoals ze op verzoek aankondigden. Bovendien bekritiseren ze, net als Sanial, de discussie als te reflecterend en te kort. ‘Het gaat er niet om iets voor elkaar te krijgen, het gaat erom dat je je standpunt verruimt.’ Met andere woorden, vertalers zeggen dat de diepgewortelde structuren in literaire werken zijn om “autoriteit kritisch ter discussie te stellen zonder jezelf onmiddellijk in gevaar te zien”. Gorman wilde ook diversiteitvriendelijke oplossingen van Europese uitgevers. Voor de drie vrouwen was deze opdracht een “wonderbaarlijke en opwindende ervaring”.
De vertaling vond plaats in een actieve, intense en regel voor regel uitwisseling. Het was niet altijd gemakkelijk. Er zijn onderhandelingen geweest – ze hebben zelfs contact opgenomen met Amanda Gorman met enkele vragen over interpretatie.
Volgens berichten in de media heeft ook de Nederlandse uitgeverij Meulenhoff opdracht gegeven voor een team nadat Rijnveld zich terugtrok en kritiek had geleverd. Reinfeld nam een standpunt in met gedicht en toonde begrip voor de kritiek. Frankfurter Allgemeine Zeitung drukte het gedicht “Alles Bewohnbar”, waarin Rijnfeld schreef: “Geef nooit weerstand op, maar je moet accepteren als het niet aan jou ligt, als je op je knieën gaat voor het gedicht” Omdat iemand anders maakt het bewoonbaar “.
© dpa-infocom, dpa: 210326-99-980386 / 3
“Bacon ninja. Alcoholgoeroe. Trotse ontdekkingsreiziger. Fervent popcultuurliefhebber.”