Wetenschap en politiek: nieuwe onderzoeksbenaderingen in Berlijn

Wetenschap wordt doorgaans gezien als een activiteit waarbij goed opgeleide specialisten algemeen aanvaarde methoden gebruiken om verifieerbare resultaten te bereiken – resultaten die als bewijs kunnen dienen voor politieke besluitvormers.

Maar geldt dit ook in tijden van crisis waarin we leven? Oorlogen, pandemieën, migratie, klimaatverandering: aan de ene kant groeit bij elke nieuwe crisis het verlangen van veel mensen naar duidelijke richtlijnen en oplossingen vanuit de wetenschap. Aan de andere kant neemt het vertrouwen in hen af ​​en worden ‘alternatieve feiten’ en complottheorieën steeds populairder.

Meer dan wetenschap in enge zin

Etienne Benson, sinds 2022 directeur van het Max Planck Institute for the History of Science (MPIWG) in Dahlem en voorheen werkzaam als historicus van de milieuwetenschappen aan de Universiteit van Pennsylvania, heeft zich ten doel gesteld de complexe relatie tussen wetenschap en politiek te onderzoeken in een nieuwe manier.

Zijn sectie bij MPIWG, nu officieel geopend, is getiteld “Kennissystemen en collectief leven – Kennissystemen en sociale coëxistentie.” 13 wetenschappers zullen dit onderwerp in verschillende projecten behandelen.

De aanpak is heel breed, zei Benson vorige week tijdens het lanceringsevenement bij het Dahlem Instituut. De term ‘kennissystemen’ alleen al omvat veel meer dan alleen wetenschap in enge zin. “Boeren, jagers en verwerkers hebben ook kennis”, zei Benson. “Veel alternatieve vormen van kennis en relaties zijn formeler, lokaler en alledaagser dan die in de moderne wetenschap en politiek, maar niet minder belangrijk.”

De afdeling wil daarom ook bronnen ontwikkelen die in officiële archieven verwaarloosd worden, zoals oral histories en persoonlijke herinneringen, en een laboratorium creëren voor projecten gebaseerd op oral history.

De tweede term in de sectietitel, ‘collectief leven’, betekent meer dan alleen politiek, maar coëxistentie in het algemeen, wat, zoals de ecoloog Benson opmerkt, ‘niet zonder de bijdrage van dieren, planten, schimmels, virussen, bacteriën en andere dingen – mensen’ zouden mogelijk zijn.

Het gebeurt niet elke dag dat er een nieuwe afdeling wordt geopend bij MPIWG, zoals instituutsdirecteur Dagmar Schäfer tijdens het lanceringsevenement uitlegde: Sinds de oprichting van het instituut in 1994 zijn er slechts vijf afdelingen geopend. Er zijn drie divisies bij MPIWG, elk geleid door een directeur tot aan zijn of haar pensionering.

Sinds Lorraine Daston in 2019 de functie van directeur verliet, is het directeurschap van Divisie II opnieuw aangekondigd en vervuld door Etienne Benson. Het werk begon een jaar geleden, waarbij wetenschappers werden geselecteerd en projecten werden ontwikkeld. De projecten werden gepresenteerd tijdens het lanceringsevenement in Dalem.

‘Cultuur’ als strijdlustige term is onliberaal

Drie voorbeelden: In het focusgebied ‘Environmental Knowledge in Times of Crisis’ gaat postdoctoraal onderzoeker Alejandra Osorio Tarazona onderzoeken hoe inheemse plattelandsbewoners in Peru omgaan met kennis. Tot de jaren tachtig werden inheemse volkeren gezien als ongeschoolde boeren die moesten leren hoe ze hun land op westerse wijze moesten bewerken. Ze worden inmiddels gezien als experts in het duurzaam omgaan met de natuur.

Het thema ‘Van vertrouwen in de wetenschap naar relationele kennis’ richt zich op de onderlinge relaties tussen verschillende kennissystemen. Dit is waar het project van postdoctoraal onderzoeker Cameron Brenitzer is gebaseerd: met Hongarije als voorbeeld onderzoekt hij hoe ‘cultuur’ een strijdterm kan worden voor illiberale regimes: De Centraal-Europese Universiteit in Boedapest, opgericht in 1991 als opleidingscentrum voor een nieuwe samenleving , is gesloten door het elite-liberalisme. In 2017 werd Boedapest verdreven, met het argument dat de blanke christelijke ‘cultuur’ beschermd moest worden tegen mondiale liberale invloeden.

De derde as binnen de afdeling heet ‘Data Policies – Data Practices’ en stelt vragen als: Wie wordt er uitgebuit in projecten voor het verzamelen en beheren van data en wie heeft er baat bij? Wanneer maakt data mensen bang en isoleert het – en wanneer inspireert en verbindt het ons? Hoe werden of worden de gegevens verzameld en opgeslagen – en wat zijn de implicaties? Historicus Christine von Oertzen werkt hieraan aan de hand van het voorbeeld van de volkstelling van 1871.

Door haar uitgesproken open benadering en door samenwerking met niet-wetenschappelijke organisaties en een breed scala aan sociale groepen wil de afdeling, zoals Étienne Benson zegt, bijdragen aan “het vertellen van meer inclusieve versies van de geschiedenis en het effenen van de weg door politieke en epistemologische onzekerheden in de wereld.” de wereld.” het heden.”