Vandaag wordt de Euclid Space Telescope gelanceerd

Je ziet het op het eerste gezicht niet, maar ons universum bestaat voor ongeveer 95 procent uit puur mysterie: donkere materie en donkere energie. De European Space Agency (ESA) wil deze mysteries tot op de bodem uitzoeken en heeft daarvoor een ruimtetelescoop gebouwd: de Euclid Space Telescope heeft tot doel ongeveer een derde van de hele hemel in kaart te brengen en terug te kijken op onze tien miljard jaar. Universum.

Na meer dan tien jaar ontwikkelingswerk is het bijna zover: op zaterdag 1 juli staat de lancering van de ruimtetelescoop gepland aan boord van een Falcon 9-raket van het Amerikaanse bedrijf SpaceX vanaf Cape Canaveral Airport om 17:11 uur. tijd. De European Space Agency zendt de lancering live uit.

De Euclid Space Telescope van de European Space Agency gaat het donkere heelal verkennen

Het observeren van het donkere heelal staat op de to-do-lijst van Euclides: deze term beschrijft het feit dat slechts zo’n vijf procent van ons heelal uit zichtbare materie bestaat. De rest is letterlijk onzichtbaar.

Aan de ene kant is er donkere materie. Onderzoekers zijn er zeker van dat het moet bestaan, want zonder de extra massa van deze onzichtbare materie zouden onze sterrenstelsels en hun clusters uiteenlopen en zouden veel astronomische waarnemingen geen betekenis hebben.

Aan de andere kant – en meer mysterieus – is er donkere energie. Deze term “donkere energie” werd geïntroduceerd om de waarneming te verklaren dat ons universum gedurende meerdere miljarden jaren in een steeds sneller tempo uitdijt. Dit betekent dat het heelal sinds de oerknal niet alleen groter is geworden, maar ook steeds sneller is geworden. Onderzoekers geloven dat donkere energie kan werken als een soort negatieve druk.

Euclides moet een driedimensionale kaart tekenen van het verleden van ons universum

Zelfs de Euclid Space Telescope, die meer dan twee ton weegt en ongeveer vier bij vijf meter meet, kan donkere materie of donkere energie niet rechtstreeks waarnemen. In plaats daarvan zal het tijdens zijn zes jaar durende missie meer dan een derde van de hemel onderzoeken, waarbij het tot tien miljard jaar in ons kosmische verleden kijkt om de impact van deze twee mysteries op ons zichtbare universum vast te stellen.

“Wat Euclid onderscheidt, is dit enorme observatiegebied en de diepte waarop de ruimtetelescoop kijkt”, zegt Martin Kümmel van de Ludwig Maximilian Universiteit van München. Op deze manier zal de ruimtetelescoop veel sterrenstelsels zien die we nog niet eerder hebben gezien. Hoewel Euclid verre van het eerste luchtonderzoek is, is het de eerste missie die diep in het verleden van ons universum kijkt over zo’n groot gebied.

Aan de andere kant zou Euclides nauwkeuriger in kaart moeten brengen hoe ‘gewone’ zichtbare materie in het heelal is verdeeld. Zo willen onderzoekers inzicht krijgen in de verdeling van donkere materie. Aan de andere kant wordt verondersteld dat Euclides verre sterrenstelsels en clusters van sterrenstelsels waarneemt. Hiermee willen de onderzoekers weten hoe snel het heelal in het verleden op verschillende tijdstippen uitdijde.

Euclides onderzoekt de lucht

De Euclid-ruimtetelescoop werkt fundamenteel anders dan bijvoorbeeld de James Webb-ruimtetelescoop van NASA: de James Webb-ruimtetelescoop kan hogeresolutiebeelden maken van een groot aantal verschillende hemellichamen. Wetenschappers kunnen observatietijd aanvragen voor deze telescoop en zich richten op specifieke objecten of delen van de hemel.

Euclid daarentegen doet een onderzoek naar de hemel: de ruimtetelescoop zal per keer ongeveer een derde van de hemel waarnemen. De gegevens worden vervolgens teruggestuurd naar de aarde, daar verwerkt en vervolgens beschikbaar gesteld aan de wetenschappelijke gemeenschap en het publiek in verschillende gegevenspublicaties: Zes jaar later zou Euclides hebben gemaakt wat de grootste en meest nauwkeurige driedimensionale kaart zal zijn van het universum. .

Onderzoekers uit Beieren zijn ook betrokken bij de Euclid Space Telescope

Hiervoor heeft de Euclid Space Telescope twee camera’s: een camera voor zichtbaar licht, een infraroodcamera en een spectrofotometer. De telescoop is gebouwd door de European Space Agency (ESA) en het EUCLID-consortium, een consortium van ongeveer duizend wetenschappers. Over het algemeen is de ontwikkelingstijd meer dan tien jaar geweest.

Onder de duizenden mensen die de afgelopen jaren aan Euclid hebben gewerkt, bevinden zich wetenschappers uit Beieren: bijvoorbeeld Martin Kummel. Hij en zijn team evalueren de gegevens die Euclid terugstuurt naar de aarde om deze ook te combineren met gegevens van telescopen op aarde. Kümmel werkt al elf jaar aan Euclid. Na de lancering van de telescoop komt daar nog zeker vijf tot zes jaar bij tijdens de actieve observatiefase van de telescoop.

Was hij een beetje nerveus voordat hij de ruim 1 miljard euro kostende ruimtetelescoop bovenop de Falcon 9-raket lanceerde? “Ja”, antwoordt Kümmel. “Een beetje. Aan de andere kant hebben we daar natuurlijk geen invloed op.” Kumail en zijn team volgen de start.

Als dat eenmaal is gedaan vanaf Cape Canaveral, begint de Euclid Space Telescope eerst aan de reis naar het Lagrange-punt L2, zo’n 1,5 miljoen kilometer verderop: dit is een soort knusse baan die echt dienst doet als parkeerplaats voor andere ruimtetelescopen, zie ook de James Webb Space Telescope hieronder. Daarna wordt de telescoop stuk voor stuk in gebruik genomen en gecontroleerd voordat hij eind 2023 daadwerkelijk wetenschappelijk in gebruik wordt genomen.