RWE klaagt Nederland aan om kolen uit te faseren
W.Als je de klimaatverandering met politieke middelen wilt beheersen, moet je de tegenwind het hoofd bieden. Het bestuur in Den Haag heeft net ervaring opgedaan met het Duitse energiebedrijf RWE: het in Essen gevestigde bedrijf wil compensatie voor het uitfaseren van kolen in Nederland in 2030.
Interessant is dat RWE probeert een “groene verf” te krijgen en zijn eigen klimaatplannen nastreeft. De herstructurering van de groep heeft geleid tot een aanzienlijke uitbreiding van de groene elektriciteitscapaciteit. Tegen 2040, dus de volledige verklaring van Essen, is het doel klimaatneutraal te zijn. Op dit moment zijn de elektriciteitsproducent en de Nederlandse dochteronderneming die de elektriciteitscentrale voor vaste kolen en biomassa van Emshavn in de regio Groningen exploiteert, geïnteresseerd in planning van veiligheid – en in veel geld.
Inbreken in eigendommen
Met hun rechtszaak die is aangespannen bij het Arbitragehof van de Wereldbankgroep (ICSID) in Washington, eisen ze compensatie van Nederland voor de geplande sluiting van “Eemshaven”. De bouwkosten van de energiecentrale van 1,56 gigawatt, die in 2015 in gebruik werd genomen, bedroegen meer dan € 3 miljard, hoge investeringskosten die RWE claimt te hebben betaald zonder publiekelijk een specifieke vraag te specificeren. “In tegenstelling tot de Duitse wet op de uitfasering van kolen, voorziet de Nederlandse wet niet in voldoende compensatie voor deze inbreuk op bedrijfseigendommen”, luidt een verklaring. “We zien dit als illegaal.” RWE kan zich als buitenlandse investeerder beroepen op een schending van het “Energiehandvest”, een internationale overeenkomst die ook door Duitsland en Nederland is ondertekend.
Volgens het Ministerie van Economische Zaken in Den Haag is dit de eerste keer dat een bedrijf een rechtszaak aanspant tegen de Nederlandse staat bij het ICSID Arbitragehof. Nederland is voornemens de CO2-uitstoot in 2030 bijna te halveren ten opzichte van 1990. De verbranding van kolen werd vanaf dat jaar verboden; Dat heeft het vierpartijenkabinet onder leiding van de liberale rechtse premier Mark Rutte in 2019 beslist en goedgekeurd door de Tweede Kamer. Er stonden toen nog vijf kolencentrales in het land, waarvan de grootste de Eemshaven was.
Den Haag ziet zichzelf aan de rechterkant
Energiecentrales kunnen blijven draaien – maar ze moeten tegen eind 2029 zijn omgeschakeld naar andere brandstoffen zoals biomassa. De overheid heeft dit altijd benadrukt om te laten zien dat het niet gaat om gedwongen stillegging van energiecentrales. In de jaren 2000 moedigde de regering toen nog de bouw van kolengestookte elektriciteitscentrales aan – ervan uitgaande dat ze kooldioxide ondergronds zouden opslaan.
Het RWE-verzoek van € 1,4 miljard (“renteloos”) komt voort uit een brief van waarnemend minister van Economie Bas Vanette Woot – die net als Root tot de liberale VVD behoort – aan Kamer Twee. “De Nederlandse staat bereidt zich voor om deze internationale arbitrageprocedure te organiseren”, aldus de verklaring. De minister van Economische Zaken bevestigt dat het kabinet RWE en eigenaren van de andere kolencentrales, Uniper en Riverstone, voldoende heeft geabsorbeerd.
In een gesprek met de RWE eind december heeft het ministerie aangegeven dat de relevante wetsbepalingen zijn gecontroleerd op hun verenigbaarheid met internationaal en Europees recht. Resultaat: conform. Den Haag zegt: eigenaren moeten zich bewust zijn van het potentieel voor het land om maatregelen te nemen om de CO2-uitstoot op lange termijn te verminderen; De wet verbiedt alleen steenkool als brandstof; Het voorziet in een voldoende overgangsperiode van tien jaar vanaf de inwerkingtreding van de wet in december 2019.
De RWE Group zou de energietransitie in Nederland en bijbehorende maatregelen om kooldioxide te verminderen “expliciet” steunen. Men moet echter duidelijk een rechtszaak aanspannen. De oppositiepartij Groene Partij heeft het al over een “schandelijke belemmering” van het Nederlandse klimaatbeleid. Uw vertegenwoordiger Tom van Der Lee riep op tot een hoorzitting met de CEO van RWE voor de Commissie Economie en Klimaat van de Tweede Kamer, en volgens zijn eigen verklaringen heeft hij ook steun gekregen van andere parlementaire fracties, waaronder de regeringscoalitie.
Een vergelijkbare aanpak zou in Duitsland niet mogelijk zijn omdat RWE als nationaal bedrijf hier niet naar het Energiehandvest kan verwijzen. In de kolenconsensus, volgens welke de uitfasering uiterlijk in 2038 moet zijn afgerond, kunnen energieproducenten meerdere rondes aanvragen om compensatie te ontvangen voor vervroegde uitval van steenkoolcentrales. In de eerste ronde ontving RWE € 216 miljoen voor twee energiecentrales die buiten gebruik werden gesteld. Uniper, die sinds maart 2020 deel uitmaakt van de Finse Fortum Group, heeft ook een vergoeding gekregen voor een energiecentrale.
Uniper vertrouwt op onderhandelingen
De elektriciteitsleverancier in Düsseldorf heeft zich ook voorbereid op een arbitrageprocedure tegen Nederland. Uniper exploiteert de kolencentrale op de Maasvlakte bij Rotterdam. De installatie, die pas in 2016 werd gebouwd voor meer dan 1,5 miljard euro, is ontworpen voor een levensduur van maximaal veertig jaar. Technisch gezien is het een broer of zus van de Meiler Datteln 4, die in 2019 op het net was aangesloten en, ondanks de uitfasering van Duitse steenkool, in de jaren dertig elektriciteit zal blijven produceren.
De groep beroept zich op onderhandelingen met de uitvoerende regering in Den Haag, maar handhaaft een claim op schadevergoeding. Een woordvoerder van het bedrijf zei: “Uniber en de Nederlandse staat voeren constructieve gesprekken over de vooruitzichten voor de Uniper-site in Masflact.” Hij gaf geen commentaar op de inhoud of de huidige status van de gesprekken.
“Vriendelijke twitter-junkie. Totale zombiemaker. Toegewijde spekenthousiast. Voorstander van sociale media. Tv-liefhebber. Woedend bescheiden internetbeoefenaar.”