Paardenkopnevel – Wetenschapsspectrum
De Paardenkopnevel in het sterrenbeeld Orion is een van de bekendste donkere wolken en bevindt zich op ongeveer 1400 lichtjaar van de aarde. De paardenkopvormige randen van de wolk verschijnen tegen de achtergrond van de nabijgelegen rode emissienevel IC 434. De overgangsgebieden tussen koele donkere wolken en hete, sterk geïoniseerde emissienevels zijn interessant voor onderzoekers omdat ze iets onthullen over hoe massieve sterren hun omgeving beïnvloeden. . Een team onder leiding van Claudio Hernandez Vera van de Pauselijke Katholieke Universiteit van Chili kon de overgangszone van de Paardekopnevel nauwkeurig meten. De resultaten worden gepresenteerd in het tijdschrift Astronomy and Astrophysics.
Donkere wolken bestaan uit koud gas en stof en vallen vooral op omdat ze het achterliggende sterrenlicht blokkeren. Het zijn dichte gebieden die vaak uitgebreidere moleculaire wolken bevatten, en zijn daarom de enige plekken in het heelal waar nieuwe sterren en planetenstelsels worden gevormd. Als zich daarin zeer massieve sterren vormen, kunnen ze met hun intense straling en sterke sterrenwinden materiaal uit hun omgeving ioniseren en wegduwen. Dit zou heel verschillende gevolgen kunnen hebben: de materie zou zo verdund kunnen worden dat er geen nieuwe sterren meer gevormd kunnen worden. Op sommige plekken kan het materiaal echter zo ver worden samengedrukt dat er wel nieuwe sterren kunnen ontstaan. Daarom moeten de gebieden waar intense straling koude moleculaire wolken treft gedetailleerd onderzoek vereisen. Een nauwkeurig begrip van de processen heeft verstrekkende gevolgen, niet alleen voor onze ideeën over stervorming, maar ook voor de evolutie van hele sterrenstelsels.
De Paardenkopnevel en IC 434 bevinden zich dicht bij ons en zijn daarom ideaal om te observeren. In tegenstelling tot de beroemde Orionnevel, waarin zich ook zulke overgangszones bevinden, is de straling niet bovengemiddeld maar vertegenwoordigt ze het gehele Melkwegsysteem. De groep van Hernandez Vera gebruikte de ALMA-radiotelescoop (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) om de Paardenkopnevel en IC 434 met hoge resolutie waar te nemen. Om dit te doen, keken ze naar de straling van verschillende deeltjes die in de lagen van de overgangszone te vinden waren. Geïoniseerde materie kun je zien via H-alfastraling, afkomstig van waterstof, terwijl koude moleculen bijvoorbeeld zichtbaar zijn via de uitstoot van koolmonoxide (CO). Ondanks de hoge resolutie is het gebied daartussen waar de neutrale atomen zich bevinden nauwelijks te zien. De onderzoekers bepaalden dat de dikte ervan maximaal 0,01 lichtjaar bedraagt, terwijl de Paardekopnevel en IC 434 een doorsnede van enkele lichtjaren hebben. De zeer dunne laag neutrale atomen zorgt ervoor dat er binnen korte afstanden in het overgangsgebied grote dichtheidsveranderingen optreden.
“Analist. Schepper. Zombiefanaat. Fervente reisjunkie. Popcultuurexpert. Alcoholfan.”