Nederland: Waarom wordt rechts-populist Geert Wilders geen premier?

De Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders won eind november met verrassende duidelijkheid de Tweede Kamerverkiezingen, maar slaagde er in de daaropvolgende coalitieonderhandelingen niet in een duurzame meerderheid te behalen. De verschillen tussen de vier betrokken partijen zijn zeer groot, en de afwijzing van Geert Wilders als individu is zeer groot, vooral onder Peter Omtzgut, leider van de partij Nieuw Sociaal Contract, die zich losmaakte van de christen-democraten.

In een eerste verklaring zei Wilders op Twitter/X dat hij alleen premier kon worden als alle coalitiepartijen hem steunden, maar dat is niet het geval. De liefde voor zijn land en zijn kiezers is groter en belangrijker dan zijn positie. Daarmee wil hij de weg vrijmaken voor een rechtse en beleidscoalitie waarvan de belangrijkste missie het terugdringen van immigratie en asiel is.

De volgende dag leek het nog gefrustreerder en bozer: ik ben “net zo boos als zij” (de kiezers). Alleen de leider van de Boerenpartij, Caroline van der Plas, steunde het volledig, terwijl de twee christen-democratische partijen, de VVD en de NSC, dit min of meer wilden voorkomen. Dit is ‘onrechtvaardig en constitutioneel verkeerd’. Hij had de keuze om “een rechtse regering te kiezen” of de gesprekken af ​​te breken.

Er is geen meerderheid mogelijk zonder de winnaar van de verkiezingen

Ook de leiders van de andere drie verkennende partijen maakten onmiddellijk bekend dat zij hun leidende positie zouden neerleggen. Het is onduidelijk hoe het regeringsvormingsproces precies zal verlopen, want zonder de partij van Wilder, de Volkspartij voor Democratie, kan een parlementaire meerderheid niet worden behaald. De twee partijen blijven dus met elkaar onderhandelen onder leiding van de door het parlement aangestelde ‘bemiddelaar’ Kim Potters, op voorwaarde dat geen van de partijleiders ook regeringsleider wordt.

Nederlandse media speculeren dat het doel is om een ​​buitenparlementaire regering of een losse coalitie te vormen zonder een formeel regeerakkoord dat alleen de belangrijkste politieke punten bij elkaar brengt en op zoek gaat naar verschillende meerderheden in het parlement.

Vooral het hoofd van de Nationale Veiligheidsraad, Peter Umtzgt, heeft altijd de voorkeur gegeven aan een dergelijk model, gebaseerd op Italiaanse modellen als Romano Prodi of Mario Draghi. Ministers van verschillende partijen, ook die die nog niet hebben deelgenomen, of externe deskundigen die geen partijbinding hebben, kunnen deelnemen aan het kabinet. Zelfs de premier hoeft geen actief politicus te zijn.

De ontheffing komt Geert Wilders goed uit

Volgens Potters waren de vier onderhandelingspartners het erover eens dat ze ‘de volgende stap’ wilden zetten. Dit staat in zijn rapport aan het parlement. In praktische termen kan dit alleen maar betekenen: de opkomst van een rechtse regering waarvan de gemeenschappelijke kern een restrictieve koers is op het gebied van asiel en immigratie. Want dit is precies en alleen de consensus tussen de betrokken partijen.

Hoewel het op het eerste gezicht misschien zo lijkt, is het aftreden van Wilder als premier geen opoffering. Integendeel: het resultaat past eigenlijk bij hem. Hij kan verantwoordelijk optreden en de staat steunen, maar hoeft nog steeds vrijwel geen enkele verantwoordelijkheid te dragen.

Hij kon het helemaal niet. Persoonlijk ontbeert hij enige leiderschapservaring, en zijn ‘partij’ – die absurd is en in Duitsland niet is toegestaan ​​– bestaat eigenlijk uit slechts één persoon: Geert Wilders zelf. Alle anderen staan ​​alleen op zijn lijst, maar zijn niet gebonden aan een gemeenschappelijk platform.

Wilders zet zijn carrière gewoon voort

Wilders wordt dus met meerdere problemen tegelijk geconfronteerd. Hij hoeft geen posities te vervullen met loyale partijleden die hij niet heeft. Hij hoeft de regeringszaken niet te leiden en er toezicht op te houden, wat hij nooit heeft geleerd. Hij hoeft geen schikkingen met andere partijen te zoeken of te vinden, noch praktisch bestuurlijk en administratief werk te verrichten.

Hij kan gewoon precies blijven doen wat hij twintig jaar lang met veel plezier heeft gedaan: hij kan grote toespraken houden op de markten van het land, in de media, in televisieprogramma's en in het parlement en veilig alles veroordelen wat de regering 'niet goed kan doen'. Hij beweert dat hij alles heel anders zou doen. Handiger kan niet.