Groei en emissies: groene groei op de proef gesteld

25 september 2023 – Sinds er vijftig jaar geleden over de grenzen van de groei werd gesproken, zijn de emissies en het verbruik van natuurlijke hulpbronnen gestegen. Politieke pogingen om deze ontwikkeling te keren hebben weinig effect gehad.

De klimaatcrisis, veroorzaakt door de uitstoot van fossiele brandstoffen en de verwoesting van het milieu, toont over de hele wereld haar catastrofale verscheidenheid: stormen, droogtes, branden en overstromingen. Vooral de geïndustrialiseerde landen hebben de plicht om hun emissies aanzienlijk en snel te verminderen en tegelijkertijd hun verplichtingen na te komen om meer klimaatrechtvaardigheid te bereiken. Het idee van groene groei lijkt de oplossing: de economische macht vergroten en tegelijkertijd de uitstoot terugdringen. Dit hoofdstuk werkt al – maar slechts in een paar landen, en zelfs daar, is wat er is bereikt verre van toereikend.

Landspecifieke overwegingen vullen onderzoekslacunes op

Met behulp van een nieuwe aanpak onderzoeken Gevim Vogel en Jason Hickel of landen met hoge inkomens hun bbp snel genoeg kunnen terugdringen door de uitstoot van kooldioxide₂-Het scheiden van emissies om de klimaat- en gelijkheidsdoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs te bereiken. De studie verscheen In The Lancet Planetaire Gezondheid. Landspecifieke overwegingen vullen een belangrijke leemte op, benadrukt het auteursteam. Eerdere studies waren bedoeld om de bereikte nationale reductiepercentages te vergelijken met de gemiddelde mondiale reductiepercentages, in plaats van met landspecifieke vereisten.

Vogel en Heckel identificeerden elf landen met hoge inkomens die tussen 2013 en 2019 een absolute ontkoppeling tussen groei en emissies hebben bereikt: Australië, Oostenrijk, België, Canada, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

De onderzoekers evalueerden de bereikte scheidingspercentages met de reductiepercentages die nodig zouden zijn om de klimaatdoelstellingen van Parijs met een waarschijnlijkheid van 50 procent te halen. Om dit te doen, creëerden ze een eerlijk deel van het emissietraject, dat onder andere ook het resterende nationale koolstofbudget omvat.

Het ontslagpercentage is erg laag en het netto nulpunt is nog ver weg

Het resultaat is alarmerend: geen enkel land is erin geslaagd de ontkoppelingspercentages te halen om te voldoen aan de klimaat- en rechtvaardigheidsverplichtingen die zijn vastgelegd in de Overeenkomst van Parijs, waarbij de discrepantie tussen de huidige trends en de noodzakelijke reducties te groot wordt.

Gemiddeld zal het landen meer dan 220 jaar kosten om hun uitstoot met 95% te verminderen, wat 27 keer het resterende budget is. Als ze hun eerlijke aandeel willen bereiken, zouden de segregatiepercentages tegen 2025 moeten vertienvoudigen. Dit zijn echter gemiddelde waarden en de details variëren per land sterk.

Laat de groeislogan varen

De auteurs van het onderzoek zijn vrij duidelijk in hun interpretatie van de bevindingen: het realiseren van meer economische groei in de hoge-inkomenslanden is niet in overeenstemming met de klimaat- en rechtvaardigheidsafspraken in het Akkoord van Parijs. Verhalen die de kloof vieren tussen de prestaties in de hoge-inkomenslanden en de groene groei zijn daarom misleidend en vertegenwoordigen een vorm van greenwashing.

Wanneer landen met een hoog inkomen hun eerlijke koolstofbudgetten overschrijden, verergeren ze de afbraak van het klimaat, of nemen ze het aandeel van de lage-inkomenslanden in het koolstofbudget weg, of waarschijnlijker is dat ze allebei doen. Daar is niets groens aan.

Ontwikkelde landen moeten post-groeistrategieën ontwikkelen om de vraag terug te dringen, economieën op één lijn te brengen met toereikendheid, gelijkheid en welzijn, terwijl ze de technologische veranderingen versnellen en de efficiëntie vergroten.

Post-groeibenaderingen omvatten het op een rechtvaardige manier terugdringen van koolstof- of energie-intensieve en minder essentiële vormen van productie en consumptie, het verbeteren van de voorzieningssystemen en het overstappen op koolstofarme en energiezuinige alternatieven voor essentiële goederen en diensten. Deze maatregelen verminderen de algehele economische activiteit en verminderen de algehele vraag naar energie, waardoor de uitstoot direct wordt verminderd en tegelijkertijd een snellere decarbonisatie mogelijk wordt gemaakt. De snelle uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen en het efficiënte gebruik van energie vormen cruciale pijlers op deze weg. pf