Experts beschuldigen universiteiten van naïviteit

Nederland is van plan wetenschappers van buiten de EU te screenen voordat ze naar Nederland komen. De focus ligt op één land in het bijzonder: China.

De Nederlandse regering is van plan een wet over kennisveiligheid aan te nemen die zou voorzien in een basisscreening van academici van buiten de EU die onderzoek willen doen in het land. Daarnaast worden hele onderzoeksgebieden onder de loep genomen. Tot nu toe waren peer review en samenwerking de verantwoordelijkheid van wetenschappelijke instellingen zelf. Zij worden hierin ondersteund door de Leidraad Kennisbeveiliging en Helpdesk. Er is ook een netwerk van universiteiten waar medewerkers ideeën uitwisselen over dit onderwerp.

“Het huidige systeem met onder meer een landelijke kennisveiligheidswijzer en een kennisveiligheidsbureau, waar wetenschappers advies kunnen krijgen, werkt goed”, zegt de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in een position paper.

De Wet Kennisbeveiliging wordt opnieuw herzien

Hoewel veel universiteiten in Nederland de afgelopen jaren bekritiseerd zijn vanwege hun twijfelachtige samenwerking met Chinese bedrijven of universiteiten, roept de vereniging op om de verantwoordelijkheid bij de wetenschappelijke instellingen zelf te blijven leggen, en niet bij het ministerie. In reactie op de uitspraak wil minister van Onderzoek Robert Dijkgraaf nu meer tijd nemen en de wet heroverwegen.

Duitse experts bevestigen dat de structuren in Nederland al goed ontwikkeld zijn. Er zijn ook directe gesprekken tussen het ministerie en het universiteitsbestuur. Aan de andere kant is er in Duitsland nog steeds onvoldoende bewustzijn van dit probleem bij het universiteitsbestuur. Alleen administratieve medewerkers komen naar evenementen georganiseerd door het Federaal Bureau voor Economie en Exportcontrole of het DAAD Competentiecentrum voor Internationale Wetenschappelijke Samenwerking (KIWi).

Geld voor onderzoek in plaats van naleving

Insiders melden dat er weinig middelen worden toegewezen aan het creëren van vergelijkbare posities bij universiteiten en aanverwante activiteiten. Onderzoeksveiligheid en compliance kosten geld, en universiteiten hebben dit geld momenteel niet of investeren het liever in onderzoek. KIWi stelt ook dat “de stijgende kosten van internationale samenwerking, de toenemende bureaucratische inspanningen en de randvoorwaarden die in acht moeten worden genomen voor internationale wetenschappelijke samenwerking uitdagingen vormen voor de menselijke en financiële middelen van universiteiten.”

Misschien is dit de reden waarom waarschuwingen van de federale en deelstaatregeringen aan universiteiten onder het voorwendsel van het behoud van de academische vrijheid worden genegeerd. Volgens geïnformeerde bronnen is er dringend behoefte aan duidelijkere aankondigingen van politici.

Promovendi hebben toegang tot gevoelige gebieden

Iedereen met concrete inzichten in het onderwerp onderzoeksveiligheid zou moeten zeggen dat zulke duidelijke verklaringen essentieel zijn, beaamt Nicholas Lons, een exportcontrolefunctionaris aan de RWTH Universiteit van Aken. Hij wijst op de situatie op Duitse universiteiten: “We hebben een zeer strategische zaak achter Chinese promovendi, die ook duidelijke instructies geeft via de beurskwestie, zoals regelmatige rapporten. Deze promovendi hebben vaak vrije toegang tot gevoelige velden zoals halfgeleiders, robotica en quantum computing.

Ook de kwestie van het duale gebruik speelt een rol. “Het risico is enorm”, zegt Lones. Het is ook waarschijnlijk dat voormalige promovendi nu rechtstreeks voor het leger werken in Chinese staatslaboratoria. Over het algemeen moet de samenwerking zorgvuldiger verlopen. Er zijn immers andere autoritaire staten die zich agressief gedragen tegenover de EU en Duitsland.

Het is voor Luntz dan ook duidelijk dat er ook in Duitsland behoefte is aan duidelijkere richtlijnen en bijbehorende structuren. Het roept op tot de oprichting van organen op hoog niveau, die in de staten zouden kunnen worden gevestigd. Individuele universiteiten kunnen nauwelijks complex onderzoek doen.

HRK en DFG zien verantwoordelijkheid in de wetenschap

Aan de andere kant zijn anderen nog steeds van mening dat de verantwoordelijkheid bij universiteiten en individuele professoren ligt. “Ze zijn gevoeliger geworden voor risico’s”, zei HRK-president Walter Rosenthal tegen het vakblad ScienceBusiness. Mensen hebben afstand genomen van de ‘naïeve benadering’ en hebben een beter begrip van de tegenstrijdige relatie met China.

DFG is ook van mening dat de verantwoordelijkheid voor de evaluatie bij individuele wetenschappers en de universiteiten zelf ligt. Het heeft onlangs richtlijnen gepubliceerd voor onderzoekers die gericht zijn op het terugdringen van misbruik van onderzoeksresultaten in samenwerking met autoritaire staten.
De examens vereisen een hoog ervaringsniveau

Exportcontroller Lunz werpt tegen dat deze DFG-richtlijnen de meesters vaak niet bereiken. Als dat zo is, zou de test zeer complex zijn. Hij wijst erop dat Chinese instellingen vaak onder pseudoniemen opereren en dat bijvoorbeeld de websites van de instellingen in de internationale versie weinig informatie verschaffen. Om een ​​zuivere analyse uit te voeren is gespecialiseerd personeel nodig dat aan het einde van het traject samen met de individuele onderzoekers de beslissing neemt.

Tijdens het evenement dat gisteren op de Nederlandse ambassade werd gehouden, bevestigde Bettina Stark-Watsinger dat de BMBF eraan werkte om juist deze vaardigheden op te bouwen, vooral in de omgang met China. Het beschouwt de Nationale Veiligheidsstrategie als een raamwerk, maar ook de strategie van de Chinese federale overheid. Uiteindelijk is het belangrijk om een ​​evenwicht te bewaren tussen onderzoeksveiligheid en academische vrijheid. De BMBF zal deze kwestie echter met hoge prioriteit blijven nastreven.