Duitse eenheid een rolmodel voor Korea?

Degenen die tijdens de opdeling nog herinneringen hadden aan de andere kant van de grens in Duitsland, konden de volgende generatie vertellen hoe het leven daar was. In Korea zijn er maar heel weinig mensen die zulke ervaringen hebben. Dit is ook te zien aan de manier waarop mensen over de splitsing denken, zegt Kim Nouri: “Hoewel de meerderheid in principe voorstander is van hereniging, zijn jongeren die tijdens de splitsing zijn opgegroeid minder geïnteresseerd in deze kwestie.”

Waar komt de onvrede in Oost-Duitsland vandaan?

Duitsland wordt al lang gezien als meer dan alleen een positief voorbeeld voor Korea, zoals Kim Nouri weet. “Ik heb een half decennium besteed aan specifiek onderzoek naar de gevolgen van de Duitse eenwording, inclusief de vraag waarom zoveel Oost-Duitsers jaren later ontevreden waren over de eenwording.” Vanuit het perspectief van Zuid-Korea is deze ontwikkeling vreemd. “Want eind jaren tachtig waren het de Oost-Duitsers die protesteerden tegen hun regeringsvorm.”

In zijn onderzoek, dat grotendeels gebaseerd was op interviews en literair onderzoek, identificeerde Kim Nouri drie mogelijke verklaringen voor de ontevredenheid onder Oost-Duitsers. Er zijn volgens Kim drie punten die relevant zijn voor Korea: “Ten eerste zijn de mensen in Oost-Duitsland niet democratisch opgegroeid, maar genoten ze van stalinistische invloed, zodat velen het moeilijk vonden om zich aan te passen na de val van het communisme.” : Aanpassingsproblemen hadden ook gevolgen voor het economische systeem dat van socialisme naar kapitalisme transformeerde. Ten derde was het gevoel van kolonialisme wijdverbreid: ‘dat het Westen het Oosten had opgeslokt, ook al waren de Oost-Duitsers de helden toen de Muur viel.’

Toen de Berlijnse Muur in november 1989 viel, zag de West-Duitse bondskanselier Helmut Kohl (1930-2017) de plotselinge gebeurtenis als een politiek geschenk. Cole, die toen politiek worstelde, verwelkomde iedereen die vanuit het Oosten naar het Westen kwam. Tegelijkertijd stimuleerde hij de gesprekken over de Duitse hereniging. Wat volgde was de virtuele opslorping van de Duitse Democratische Republiek door de Bondsrepubliek Duitsland. Maar om dit te kunnen doen moest het Westen het Oosten vernieuwen. Ondanks het vertrouwensbeleid, waarbij grote delen van de bedrijven in de DDR werden geprivatiseerd, werd het voor de mensen in het Westen kostbaar – tot op de dag van vandaag in de vorm van solidariteitstoeslagen.

De economische situatie in Korea spreekt hereniging tegen

Park Sang-in, hoogleraar economie aan de Seoul National University, gelooft dat deze economische dimensie de doorslaggevende reden is waarom de Duitse hereniging niet als model voor Korea wordt beschouwd. “In Zuid-Korea werken tegenwoordig veel jonge mensen in onzekere banen, moeten ze hoge huur betalen in de grote steden en kunnen ze nauwelijks geld sparen. Als politici hen zouden vertellen dat ze de ontwikkeling van Noord-Korea nu via belastingen moeten financieren, zouden velen van hen bezwaar maken. Jongeren hebben hun eigen problemen. Park is er tevens van overtuigd dat Zuid-Korea de kosten van de hereniging niet zal kunnen dragen zonder de steun van de internationale gemeenschap. ‘Het Noorden reconstrueren’ zou simpelweg te duur zijn. De mensen in Zuid-Korea zullen hun vroegere welvaartsniveau niet kunnen verlaten.

Economie en welvaart zijn een ander verschil tussen Duitsland en Korea: in 1989, toen de Berlijnse Muur viel, was het BBP per hoofd van de bevolking van de Bondsrepubliek Duitsland Bijna drie keer zoveel als in de Duitse Democratische Republiek. Hoe is de situatie vandaag in Zuid-Korea? Waarschijnlijk ongeveer 50 keer hoger dan Noord-Korea. Terwijl Zuid-Korea nu een welvarend geïndustrialiseerd land is met een bevolking van bijna 52 miljoen, is Noord-Korea met een bevolking van bijna 26 miljoen een van de armste landen ter wereld. “Als het Noord-Koreaanse regime op een gegeven moment instort, is het onwaarschijnlijk dat het Zuiden het Noorden zal accommoderen op basis van het Duitse model”, zegt Park Sang.