China: Oudste paardenzadel ontdekt – wissenschaft.de
De uitvinding van het paardenzadel was een belangrijke voorwaarde voor duurrijden en oorlogsvoering op paarden. Archeologen hebben nu het oudste veilig gedateerde paardenzadel ontdekt in de buurt van de stad Turfan in de Chinese regio Xinjiang – het is tussen de 2.400 en 2.700 jaar oud. In tegenstelling tot eenvoudige dekens die op de rug van een paard worden vastgemaakt, is dit zadel gemaakt van meerdere lagen leer en aan beide zijden gewatteerd. Hij bevond zich in het graf van een vrouw uit de nomadische Subeixi-cultuur.
De domesticatie van het paard en het gebruik ervan als transport- en rijmiddel was een cruciale stap in de culturele ontwikkeling van met name de steppebevolking van Centraal-Azië. Omdat ze te paard veel sneller dan vroeger grote afstanden konden afleggen. Archeologische vondsten en anatomische veranderingen in de botten van de doden geven aan dat de Yamnaya en andere steppeculturen 4.500 tot 5.000 jaar geleden te paard waren – maar toen waren ze nog zonder zadel. Vroege afbeeldingen van ruiters in Mesopotamië en Egypte verschijnen ook meestal zonder zadel of alleen met een deken op de rug van het paard.
Moderne paardenzadels daarentegen zijn speciaal opgevuld en zo gevormd dat ze het paard en de ruiter het grootst mogelijke comfort bieden. Ze maakten het rijden voor beide partijen gemakkelijker en gaven ruiters ook een betere ondersteuning in veldslagen te paard. Het blijft echter onduidelijk wanneer de eerste zadels van leer verschenen die speciaal zijn aangepast aan de paardenrug, want leer overleeft zelden duizenden jaren. Vondsten uit de graven van de Scythische bazyryk-cultuur, in Altai en Oost-Kazachstan, daterend uit het einde van de vierde tot het midden van de derde eeuw voor Christus, zijn het vroegste bewijs van echte zadels.
Zijkussens en ventilatieopening in het midden
Patrick Wertmann van de Universiteit van Zürich en collega’s rapporteren nu twee vondsten van zadels die ouder zijn dan Scythische exemplaren. Een van deze paardenzadels werd ontdekt in Yanghai, ongeveer 43 kilometer ten zuidoosten van de stad Turfan, in de Oeigoerse Autonome Regio Xinjiang. Een paar jaar geleden ontdekten archeologen verschillende graven van de nomadische Subeixi-cultuur, die wijdverspreid was in het eerste millennium voor Christus. In een van deze graven vonden onderzoekers de overblijfselen van een vrouw die was begraven in een leren jas, wollen broek en korte leren schoenen. “De paarden kregen een leren zadel onder hun billen alsof ze erop zaten”, zegt het team.
Uit analyses bleek dat dit paardenzadel tussen 700 en 400 voor Christus dateerde en inderdaad enkele kenmerken van een modern zadel had: het bestond uit twee dikke lagen koeienhuid die werden gevormd en aan elkaar genaaid om twee kamers te creëren. Deze kamers, gelegen aan weerszijden van het midden van het zadel, waren bekleed met een mengsel van kameel- en hertenhaar en stro. Aan de andere kant bleef het midden ongevoerd en vormde het een doorlopende verdieping van achter naar voren. “Wanneer het zadel op de rug van het paard wordt geplaatst, bevindt deze uitsparing zich direct op de ruggengraat van het paard”, leggen Wertmann en collega’s uit. De kussens samen met dit vrije kanaal verlichten de druk op de ruggengraat van het dier tijdens het rijden.
Een elitezadel, een alledaags zadel
Archeologen hebben een ander paardenzadel ontdekt op de Subeixi-site, ook in het Turfan-bekken in Xinjiang. Een hoofdstel en een stijgbeugelzweep lagen in het graf van een man verkleed als Yanghai-vrouw. Hij behoorde ook tot de Subexi-cultuur en werd waarschijnlijk begraven tussen de 5e en 3e eeuw voor Christus. Zijn leren zadel had ook twee gevoerde kamers, waarvan de inhoud met middennaden op zijn plaats werd gehouden. Aan de onderzijde van het leren zadel werd een leer gelegd, dat dienst deed als zadeldek. Over het algemeen was het zadel van Subeixi wat groter en artistiek vormgegeven. Wertman en collega’s veronderstellen dat dit paardenzadel toebehoorde aan een elitelid, terwijl het Yanghai-zadel meer een alledaags zadel vertegenwoordigde voor deze cultuur.
“Vanwege hun praktische en goed doordachte ontwerp en nauwgezet vakmanschap, vooral in leer en stikwerk, zijn beide zadels gemaakt door bekwame ambachtslieden met ervaring in leerbewerking, paardenfokkerij en paardrijden”, zeggen de archeologen. Met name de leeftijd van het Yanghai-zadel geeft aan dat deze vondsten ouder zijn dan de oudst bekende Scythische paardenzadels. Gebruikssporen op zowel de zadels als de patchwork vlakken geven aan dat deze zadels langdurig en intensief zijn gebruikt.
Bron: archeologisch onderzoek in Azië, hier beschikbaar. doi: 10.1016/j.ara.2023.100451
“Analist. Schepper. Zombiefanaat. Fervente reisjunkie. Popcultuurexpert. Alcoholfan.”