Archeologen hebben het oudste houten bouwwerk ter wereld ontdekt

Hout is voor ons mensen altijd een belangrijk materiaal geweest. Archeologen in Zambia hebben nu het oudste bewijs van een prehistorische houten constructie tot nu toe ontdekt. Het is een dikke tak met aan de onderzijde een U-vormige holte en een boomstam waarvan het bovenste uiteinde door vernauwing perfect in deze inkeping past. Sporen van verwerking geven aan dat deze collectie niet bij toeval is ontstaan, maar door menselijke voorouders uit het stenen tijdperk is samengesteld met behulp van stenen werktuigen en vuur. Het is minstens 476.000 jaar oud en is het oudst bekende door de mens gemaakte houten bouwwerk. Maar waarvoor het werd gebruikt en wie het heeft gebouwd, is nog onbekend.

Talrijke archeologische vondsten bewijzen dat vroege vertegenwoordigers van onze soort, waaronder Homo habilis en Homo erectus, stenen werktuigen maakten en gebruikten. Pre-mensen uit de tijd van Australopithecus hebben mogelijk al de eerste eenvoudige stenen werktuigen gemaakt, zoals vondsten die meer dan 2,5 miljoen jaar oud zijn in Kenia suggereren. Aan de andere kant zijn prehistorische wapens of gereedschappen van hout veel jonger en jonger omdat ze zelden duizenden jaren meegaan. “Als gevolg hiervan hebben we beperkte informatie over wanneer en hoe mensachtigen deze grondstof hebben gebruikt”, leggen Larry Parham van de Universiteit van Liverpool en zijn collega’s uit. Tot de oudste duidelijk gedateerde houten werktuigen tot nu toe behoren werpstokken en houten speren uit Schöningen in Nedersaksen, die ongeveer 300.000 jaar oud zijn en waarschijnlijk afkomstig zijn van Homo heidelbergensis. In Afrika is een scherpe houten stok van ongeveer 250.000 jaar oud het oudste bewijs van vroege menselijke houtbewerking.

T-vormige verbinding tussen spanten

Nieuwe ontdekkingen uit Zambia bewijzen nu dat onze voorouders al veel eerder hout voor meer dan alleen brandstof begonnen te gebruiken. Barham en zijn team ontdekten hiervan bewijs boven de Kalambo-waterval in Zambia. Daar hadden archeologen, kort voordat de rivier uitmondde in het Tanganyikameer, in de jaren vijftig en zestig al mogelijke sporen van vroege menselijke aanwezigheid ontdekt. Tijdens nieuwe opgravingen op deze locatie hebben Barham en zijn collega’s nu vijf extra stukken hout gevonden die tekenen van verwerking vertonen. Uit de ouderdomsbepaling met behulp van scintillatiedatering van de lagen van de betreffende vondsten is gebleken dat deze houten voorwerpen tussen de 476.000 en 322.000 jaar oud zijn. De twee oudste vondsten bevinden zich onder het wateroppervlak en vormen een groep van een 1,41 meter lange balk aan het uiteinde van een grotere boomstam.

Bij nadere inspectie bleek aan de onderzijde van de bovenbalk een U-vormige holte van ongeveer elf centimeter breed. “De boomstam eronder is ook behandeld en komt overeen met deze kwaliteit”, zeggen de onderzoekers. Beide stukken hout zitten bij elkaar alsof ze bij elkaar worden gehouden door een tong en een inkeping. “Sporen van snijden en schrapen zijn te zien op het oppervlak van de scheur”, vervolgden de archeologen. Sommige vormen opvallend parallelle lijnen die over de korrels lopen. Infraroodspectroscopie onthulde dat er ook vuur werd gebruikt om de kloof uit te hollen. Barham en zijn team ontdekten ook de effecten van een soortgelijke bewerking op het gebied van de boomstam nabij de balk. Er waren ook talrijke groeven die dwars in de richting van de nerf liepen, waarvan sommige ook V-vormige sporen hadden.

Het oudste bewijs van een door mensen gemaakte houten constructie

Volgens archeologen duiden deze effecten erop dat deze twee houten stukken zijn vervaardigd met stenen werktuigen en mensenhanden. “Wij interpreteren de incisie als opzettelijk gemaakt door te schrapen en af ​​te breken om een ​​verbinding te creëren tussen de tak en de stam, waardoor een structuur ontstaat van twee onderling verbonden delen”, leggen Barham en collega’s uit. “De twee ontdekkingen illustreren het basisconcept van metselwerk: de combinatie van twee of meer elementen om een ​​constructie te vormen.” Dit betekent dat deze houten constructie, meer dan 476.000 jaar oud, een van de oudste bewijzen van menselijke houtbewerking zou kunnen zijn – en de oudste houten constructie ter wereld tot nu toe. “Deze constructie is uniek en er is niets vergelijkbaars in het Afrikaanse of Euraziatische paleolithicum”, aldus het team.

Het is echter onduidelijk wat het doel was van het verbinden van de twee houten delen. Archeologen vermoeden dat de vondsten oorspronkelijk deel uitmaakten van een platform, spoorversterking of woning. Dit heeft het leven voor hen wellicht gemakkelijker gemaakt in de vochtige en misschien vaak overstroomde omgeving langs de rivier. “Deze mensen veranderden hun omgeving om hun leven gemakkelijker te maken, ook al was het maar een platform waarop ze op de rivieroever konden zitten en hun dagelijkse werk konden doen”, zegt Barham. “Deze ontdekking doet me anders denken over onze vroege voorouders; ze leken meer op ons dan je zou denken: ze gebruikten hun intelligentie, verbeeldingskracht en vaardigheden om iets te creëren dat voorheen niet bestond.” In een begeleidend commentaar in Nature Writes zei archeoloog Anneke Mills van de Universiteit van Reading, die niet bij het onderzoek betrokken was: ‘Dergelijke onderzoeken onderstrepen de rol die dit bescheiden materiaal in de geschiedenis van de mensheid heeft gespeeld, terwijl ze ook onthullen wanneer de mens de natuur begon te hervormen. planeet voor hun eigen doeleinden.” “.

Bron: Lawrence Barham (Universiteit van Liverpool) et al., Nature, doi: 10.1038/s41586-023-06557-9)

© Wissenschaft.de – Nadja Podbrijar