Het Nederlandse overheidsmodel: Geert Wilders staat met lege handen

Vier maanden later werd een rechtse coalitie het eens over een modelregering. Maar zonder de winnaar van de rechts-populistische verkiezingen als premier.

De rechtse populist Geert Wilders kondigde zijn aftreden aan als premier Foto: Peter DeJong/AP

Amsterdam Taz | Bijna vier maanden na de Tweede Kamerverkiezingen komen zeer moeilijke coalitieonderhandelingen op gang – en dat lijkt in eerste instantie ten koste te gaan van Geert Wilders, die met zijn rechts-populistische Partij voor de Vrijheid de verkiezingen won. De vier betrokken partijen zijn het er over eens dat ze de ‘volgende stap’ willen zetten. Het besluit maakt deel uit van een rapport dat onderhandelaar Kim Potters donderdagmiddag naar de Kamer heeft gestuurd en dat al eerder bekend was. Deze overeenkomst, die door de Nederlandse media werd omschreven als een “doorbraak”, maakt de mogelijkheid van de vorming van een rechtse regering in Den Haag nu waarschijnlijker.

Naast de rechts-populistische PVV en de rechts-liberale Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) zijn ook de sociaal conservatieve Sociale Contract Partij (NSC) en de conservatieve BoerBurgerBeweging (BBB) ​​betrokken. Samen bezitten zij 88 van de 150 zetels in het parlement. Twee belangrijke aspecten zijn nu zeker: de regering moet een zogenaamde ‘buitenparlementaire’ regering zijn, waarbij alle vier de partijen ministers zijn – iets dat tot nu toe controversieel is geweest tijdens de onderhandelingen, toen er ook een minderheidsregering werd gevormd. In overweging genomen worden.

Het eerste resultaat van het nu gekozen model: de leiders van de vier partijen zullen geen deel uitmaken van de regering, maar als fractieleiders in het parlement blijven. Voorzitter van de Nationale Veiligheidsraad, Peter Omtzgut, bevestigde dit donderdagmiddag na een recente ontmoeting met hoofdonderhandelaar Potters. Dylan Yesilgoz, voormalig minister van Justitie en voorzitter van de VVD, zei dat deze stap noodzakelijk was om een ​​soortgelijke regering te vormen.

Chilgosz was bijzonder voorzichtig als het om het karakter van Geert Wilders ging: als leider van de sterkste partij zou Wilders, naar Nederlands gebruik, de voor de hand liggende kandidaat voor het premierschap zijn. Volgens de leider van de VVD verhinderde haar partij dit niet, maar ging ze er ook “niet automatisch mee akkoord” omdat deze optie voor haar met “vraagtekens” gepaard ging.

Beëindiging van de gesprekken of een rechtse regering?

Wilders, met wie al jaren niemand uit zijn partij wil samenwerken, zei woensdagavond op X: “Ik kan alleen premier worden als alle partijen hem steunen.” Maar dat is niet het geval.’ Aanvankelijk presenteerde hij deze stap politiek als zijnde in het algemeen belang: ‘De liefde voor mijn land en mijn kiezers is groter en belangrijker dan mijn positie.’ Wilders’ terugtrekking als premier is tegen een volledige regering – een volledig ontwikkelde coalitie – zoals de voorgestelde deal.

Donderdag trok Wilders zich publiekelijk terug: hij was “net zo boos als zij” (de FPO-kiezers) dat hij geen premier werd, en vond het “oneerlijk en constitutioneel verkeerd.” Het hoofd van de Vrijheidspartij zei, duidelijk gefrustreerd, dat hij voor de keuze stond tussen het kiezen van “een rechtse regering of het afbreken van de gesprekken.”

Caroline van der Plas, voorzitter van de BBB, was de enige die het volledig steunde, terwijl “een andere partij zei dat ze het niet echt wilden, maar er niet tegen zouden stoppen, en de ene partij zei dat het niet in de lijn van de verwachtingen lag. parlementair model.” Met ‘de andere kant’ wordt duidelijk de VVD bedoeld, die zich tijdens de onderhandelingen erg ongemakkelijk leek te voelen over de samenwerking met rechtse populisten. Dit laatste was echter een duidelijke kritiek op de Nationale Veiligheidsraad, waarvan het hoofd, Peter Omtzgut, zich sindsdien heeft teruggetrokken uit de onderhandelingen in februari.

Details over het rapport van Negotiator Potters waren niet bekend op het moment dat het aan de pers werd gepubliceerd. Het niet-parlementaire model, dat zonder gedetailleerd regeerakkoord opereert en uitgaat van wisselende meerderheden, is nieuw in Nederland. Hoewel deze term aanwezig is in de huidige discussie, is hij ook dubbelzinnig. Inhoudelijk wordt verwacht dat op het gebied van asiel en migratie een restrictief traject zal worden gevolgd, waarover de betrokken partijen het eens zullen worden. Van de PVV kunnen nu geen grote concessies worden verwacht.