Universiteiten in Nederland klagen over het grote aantal buitenlandse studenten – politiek

Studeren in Nederland? Daar zijn veel redenen voor, vooral voor de Duitsers. Het buurland heeft een uitstekend onderwijssysteem en is internationaal goed genetwerkt. Cursussen die met name interessant zijn voor buitenlanders – zoals internationale betrekkingen of psychologie – worden vaak aangeboden in het Engels, van hoge kwaliteit, tegen een redelijk collegegeld. In tegenstelling tot Duitsland zijn er geen beperkingen op de toegang tot diploma’s op het gebied van psychologie. Daarnaast zijn Nederlanders meestal makkelijk in de omgang en kosmopolitisch. En alle mooie steden: Maastricht, Utrecht, Leiden, Groningen, Delft! Om nog maar te zwijgen over de verleidingen van Amsterdam.

Woord verspreid. Zozeer zelfs dat de 14 Nederlandse universiteiten en diverse technische hogescholen nu worden overspoeld door buitenlanders. Hun aantal is de afgelopen acht jaar verdubbeld tot 115.000 op een totaal van 340.000 studenten, van wie 25.000 uit Duitsland. Vorig studiejaar kwam 40 procent van de nieuwe studenten aan universiteiten uit het buitenland. Een kwart van de Nederlandse bacheloropleidingen en tot driekwart van de masteropleidingen wordt volledig in het Engels gegeven. Vrijwel alle proefschriften zijn in het Engels geschreven.

Dit is al lange tijd bekritiseerd, vanuit bijna alle politieke kampen. Er wordt gezegd dat de uitbarsting ten koste gaat van de lokale bevolking. Veel universiteiten klagen over overvolle docenten, overvolle collegezalen en het niet beschikbaar zijn van huisvesting. Op sommige plaatsen sliepen studenten in tenten. Het verergert ook een reeds bestaande huisvestingscrisis.

Nu wil de regering eindelijk meedoen. Op zich is het positief dat het land zo aantrekkelijk is voor buitenlandse studenten, schrijft onderwijsminister Robert Dejgraff in een Kamerbrief. Ook de economie en de samenleving profiteerden hiervan: “Nederland is geen eiland.” Maar je verloor een beetje controle. “Naast het gaspedaal hebben we een rem nodig en vooral een stuur.” Aan het begin van het jaar zei de natuurkundige dat de “cap” voor internationale studenten was bereikt.

Het moet vooral worden beheerst door de taal. Nederlands moet de voertaal blijven op universiteiten, vindt Dijkraf, daarom moet het in de toekomst moeilijker worden om daarvan af te wijken. Gasten uit het buitenland worden verzocht om weer meer Nederlands te leren. Bij sommige vakken zou het in de toekomst mogelijk moeten zijn om maximale capaciteitsgrenzen op te leggen voor niet-Nederlandstalige presentaties. Niet-Europese studenten moeten uit de buurt kunnen blijven van “noodbeperkingen” als cursussen te snel vol raken.

Quota voor studenten uit andere EU-landen zijn illegaal volgens de Europese wetgeving

Tot nu toe zijn dit allemaal slechts plannen en suggesties. Een wet wordt pas in de zomer ingevoerd, wanneer de minister afspraken wil maken met universiteiten. Er is sprake van “maatwerk”. Ook omdat universiteiten verschillende belangen hebben. Sommigen in de buitenwijken willen graag meer studenten, terwijl anderen al overbevolkt zijn. De oproep van Dajgraf en vele politici om de wijdverspreide en succesvolle propaganda van buitenlandse studenten een halt toe te roepen, is gedeeltelijk beantwoord. Het fundamentele probleem blijft dat universiteiten meer geld van de staat krijgen naarmate ze meer studenten aantrekken, waar ze ook vandaan komen.

Het zou voor veel universiteiten niet gemakkelijk zijn om zich te ontdoen van de geesten die hen toch hadden opgeroepen. Er zijn goede redenen waarom studenten in de EU vrij zijn om te kiezen waar ze heen willen. Politici en universiteiten kunnen snel aanklagen wegens discriminatie als ze onzorgvuldig en met beperkingen hun werk doen. De meeste universiteiten wachten dus af wat de wet zegt. Aan de andere kant is de Universiteit van Amsterdam al verder. In plaats van quota voor in- en buitenlanders in te voeren, wat onwettig zou zijn, is er nu een vast salaris bij Psychologie met 260 plaatsen in het Nederlandstalige aanbod en 340 in het Engelstalige aanbod. Bovendien wordt gasten zonder verblijfplaats verzocht weg te blijven.

De rechtszaak die universiteiten hebben aangespannen dat hun handen gebonden zijn, is gericht tegen de overheid, die veel te lang op zich heeft laten wachten. Vijf jaar geleden baarde de mislukte rechtszaak van de groep Beter Onderwijs Nederland (BON), die de Universiteit Twente en Maastricht ervan beschuldigde zich met hun vele cursussen Engels simpelweg illegaal te gedragen, opzien. Nederlands is wettelijk ondubbelzinnig gedefinieerd als de voertaal en examentaal, met kleine uitzonderingen die op geen enkele manier veel cursussen in het Engels rechtvaardigen.

BON betoogt dat Nederlandse studenten en docenten zich lang niet zo goed kunnen uitdrukken in het Engels als in hun denkende moedertaal. Dit schaadt niet alleen de wetenschap, maar ook de democratie. Bacheloropleidingen mogen daarom alleen in het Nederlands worden aangeboden, zegt BON-vertegenwoordiger Felix Hegen. Dan worden buitenlanders weer welkom geheten.