Nederland blijft zoeken naar overheid – politiek

De Nederlandse politieke leiders blijven zoeken naar een nieuwe regering. Wie er vorm aan zal geven en welke vorm het zal aannemen, is opener dan ooit. Het lange Kamerdebat dat woensdag plaatsvond leverde geen duidelijk beeld op; Kort na de Tweede Kamerverkiezingen, zo'n drie maanden geleden, keerden de partijen in principe terug naar waar ze zich bevonden. De duidelijke winnaar van de verkiezingen, Geert Wilders van de islamkritische Partij voor de Vrijheid, heeft gesuggereerd dat Kim Potters, hoofd van de onafhankelijke Sociaal-Economische Raad, die de regering adviseert, de nieuwe navigator zou moeten zijn.

De voormalig sociaal-democratische politicus moet daarom niet met alle partijen praten over de politieke inhoud, maar alleen over de mogelijke vorm van een toekomstig bestuur. Er wordt gesproken over een minderheidsregering, maar er zijn ook meer experimentele vormen zoals een buitenparlementair kabinet.

Umtzigt sympathiseert met alternatieve regeringsvormen

De vorming van een rechtse meerderheidsregering onder leiding van Wilders lijkt op dit moment onwaarschijnlijk. Wilders en Caroline van der Plas van de Citizen Farmers' Movement (BBB), Dylan Yesilgoz van de rechts-liberale VVD en Peter Omtzgut (Nieuw Sociaal Contract, NSC) hebben daar de afgelopen twee maanden allemaal over gesproken onder leiding van ontdekkingsreiziger Ronald. Plasterk. . Vorige week verliet Umtsigt de gesprekken vroegtijdig. Als reden gaf hij aanvankelijk aan dat hij door Plasterk niet voldoende was geïnformeerd over de dreigende risico's voor de begroting. Later verklaarde hij dat hij fundamenteel geen vertrouwen had in de constitutionele integriteit van Wilders.

Veel politici berispten Ometzt voor deze stap. Wilders sprak woensdag van een “enorme teleurstelling” die ook niet nodig was. “Weglopen lost geen enkel probleem op.”

Umtsigt steekt zijn voorkeur voor alternatieven voor de gebruikelijke regeringsvorm niet onder stoelen of banken, aangezien de coalitie afhankelijk is van een meerderheid in het parlement. Naast minderheidsregeringen vallen hier ook puur deskundige of ‘buitenparlementaire’ regeringen onder. In dat laatste geval zullen meerdere partijen het eens zijn over de basisinhoud en het financiële kader. Ministers kunnen echter uit het hele partijspectrum komen, maar ook uit het buitenlands beleid. Umtzigt geeft de voorkeur aan deze modellen omdat ze de dominantie van de uitvoerende macht zouden doorbreken en de rol van het Parlement bij het uitvaardigen van wetten zouden vergroten. “Niets heeft het land de afgelopen jaren meer schade toegebracht dan verstikkende, gedetailleerde coalitieovereenkomsten”, zei hij in het debat.

Wilders beloofde de rechtsstaat

Umtsigt is momenteel van mening dat een minderheidscoalitie van de Partij voor de Vrijheid, de BBB en de VVD, waarop zijn partij ‘constructief zal reageren’, het meest zinvol is. Aan de andere kant sprak Yesilgoz, die eerder had gedacht dat haar partij zo’n minderheidscoalitie zou tolereren, zich nu uit voor de vorming van een ‘buitenparlementaire’ regering. Ze zei dat dit “de meest realistische optie van de resterende opties” was. De partijen moeten nu onderhandelen over hoe zo’n regering eruit zou kunnen zien.

Het belangrijkste obstakel voor een toekomstige regering blijft het politieke extremisme van Wilders: zijn pogingen om de Koran te verbieden, moskeeën te sluiten, zijn xenofobe preken, zijn aanvallen op journalisten en zogenaamd bevooroordeelde rechters, en zijn weigering om Oekraïne te steunen tegen Russische aanvallen. Dit is ook de reden waarom Umtsigt er bij de eerste coalitiebesprekingen op aandrong om aanvankelijk constitutionele garanties te eisen.

Wilders lijkt op dit punt resultaat te hebben geboekt, zoals blijkt uit het rapport van Plasterk aan de Tweede Kamer. Hij belooft daarom alle fundamentele grondrechten te respecteren. De islam, die voorheen werd gezien als een ‘totalitaire ideologie’ in plaats van als een religie, zou ook religieuze vrijheid moeten krijgen. Bovendien moeten “onafhankelijke instellingen zoals de rechtsstaat, de wetenschap en de media worden beschermd en versterkt.”

Wilders benadrukte tijdens het debat dat hij deze punten zou blijven respecteren. Waarnemers waren verrast door het verstrekken van zulke verreikende garanties. Als je hem op zijn woord gelooft, neemt hij afscheid van fundamentele overtuigingen.