Mark Rutte kondigt zijn aftreden aan – en wellicht nieuwe verkiezingen

De regering van premier Mark Rutte stortte in na een geschil over het immigratiebeleid. De premier maakte vrijdagavond in Den Haag het aftreden van zijn regering bekend. De verschillen tussen de vier coalitiepartijen op het gebied van immigratiebeleid zijn onverenigbaar. Hij uitte zijn spijt over deze stap, maar zei dat het een ‘politieke realiteit’ was. Rutte liet het in het midden of hij zich bij nieuwe verkiezingen weer kandidaat zou stellen.

Rutte wilde nog diezelfde avond het ontslag van koning Willem-Alexander schriftelijk aanbieden. De koning onderbreekt zijn vakantie en ontvangt Ruti zaterdag persoonlijk in het paleis.

Het was de vierde regering van de rechts-liberaal. Ze is sinds begin 2022 in functie. Rutte zelf is al bijna dertien jaar hoofd van de Nederlandse regering. Volgens waarnemers zullen er pas in november volgend jaar nieuwe verkiezingen plaatsvinden.

De coalitie stortte in vanwege onenigheid over de gezinshereniging van vluchtelingen

De essentie van het avondcrisisoverleg in Den Haag was het opleggen van beperkingen aan de gezinshereniging van vluchtelingen die zich al in het land bevonden, zoals geëist door de rechts-liberale partij (VVD) van Rutte. Deze eisen gaan voor andere partijen te ver. Vooral de conservatieve ChristenUnie benadrukte dat kinderen van vluchtelingen uit de burgeroorlog toegang moeten hebben tot hun ouders in Nederland.

Nederland kampt met een binnenlandse vluchtelingencrisis: volgens de autoriteiten hebben daar vorig jaar ongeveer 47.000 mensen asiel aangevraagd – geen uitzonderlijk hoog aantal. In 2015 waren ongeveer 60.000 mensen geregistreerd. Maar om geld te besparen heeft de overheid het aantal personeelsleden en de plaatsen in de opvangcentra verminderd. De wachttijd voor de behandeling van asielaanvragen wordt steeds langer. Daarnaast zorgt de algemene ellende op de woningmarkt ervoor dat er nauwelijks slaapzalen beschikbaar zijn.

Te midden van de grote vertrouwenscrisis in de Nederlandse politiek wordt het asielgeschil ook gezien als een voorwendsel voor het uiteenvallen van de regering. Als het gaat om veel belangrijke zaken die mensen in Nederland bezighouden, neemt de vierpartijenregering zelden besluiten en staat alles stil. Naast het immigratiebeleid omvat dit beleid onder meer het woningtekort, de energietransitie en het klimaatbeleid. Een van de grootste conflicten is de toekomst van de landbouw in het licht van de aangekondigde milieuregels.

Rutte leidde zijn vierde regering

Na bijna dertien jaar premier te zijn geweest, is Rutte (56) een van de langstzittende regeringsleiders in de Europese Unie. Sinds januari 2022 leidt hij zijn vierde regering na coalitieonderhandelingen die negen maanden hebben geduurd en daarmee de langste in de geschiedenis van het land zijn. Om een ​​meerderheid in de Tweede Kamer te behalen waren vier partijen nodig: deze partijen waren de rechts-liberale Rutte, de links-liberale partij D66, de christendemocraten en de kleine ChristenUnie.

Na verschillende crises daalde de steun voor de coalitie in opiniepeilingen scherp. Bij de laatste lokale verkiezingen die in maart plaatsvonden, waarbij ook de Eerste Kamer van het Parlement – ​​vergelijkbaar met de Federale Raad – werd gekozen, boekten alle regeringspartijen aanzienlijke verliezen. De grote winnaar van de verkiezingen was de rechts-populistische boerenbeweging, die onmiddellijk de sterkste kracht werd. De BBB heeft slechts één vertegenwoordiger in de tweede kamer. De partij zal naar verwachting grote successen boeken bij de nieuwe verkiezingen.

Als het de bedoeling van Rutte was om bij nieuwe verkiezingen voor de vijfde keer mee te doen aan de race om de positie van premier, vermoeden waarnemers dat er wellicht ook een strategie achter zat om het asielgeschil tot een kookpunt te laten komen. De berekeningen kunnen erop gericht zijn om via dit actuele onderwerp meer bekendheid te verwerven en kiezers terug te winnen van de nieuwe kracht aan de rechterkant, de BBB. Waarnemers sluiten ook niet uit dat Rutte afhankelijk is van andere regeringspartners – en die zou hij volgens opiniepeilingen vooral aan extreemrechts kunnen aantreffen. Maar op dit moment heeft de premier nog geen besluit genomen over zijn toekomstplannen.

RND/DA