Boeren willen het land beschermen tegen droogte – Wetenschap
BERLIJN / BRESEN (dpa) – Op zijn boerderij dekt Benedict Bossel in de zomer graag de tafel midden in de wei. Naast hem graast een kudde vee. De 38-jarige bezitter van een landgoed en een grote boerderij in Brandenburg, in de droogste regio van Duitsland. Hij is al jaren een bekendheid onder de biologische boeren, in zijn vele Instagram-video’s, in zijn boek en in talkshows vertelt hij hoe hij de bodem wil sparen.
“Het is overal voelbaar nu water steeds schaarser wordt en we geen gezonde bodem meer hebben”, zegt Boesel, die in Alt Madlitz in de gemeente Briesen een XXL-boerderij runt met 1.000 hectare bouwland. Beheer van het land en 2000 hectare bos. Zijn domeinen zijn een soort testlaboratorium. Met het oog op de klimaatcrisis werkt hij aan de ontwikkeling van nieuwe vormen van landgebruik in een van Duitslands regio’s met de minste regenval, met zandgronden.
Agroforestry-systemen maken hier deel van uit om droogte- en erosieschade te verminderen. Simpel gezegd, het combineert bomen en struiken met akkerbouwgewassen. Bomen staan op regelmatige afstanden in rijen in de velden. Experts gaan ervan uit dat vocht beter wordt vastgehouden in de bodem en dat slecht weer minder schade aanricht. Tot nu toe is het in de landbouw altijd zo geweest dat je in de akkerbouw “voor de lange termijn rechtdoor wilt gaan”, zegt Bussell, die samenwerkt met verschillende onderzoeksinstituten en wordt gefinancierd door het Federale Ministerie van Landbouw.
Opbrengstverliezen in Oost-Duitsland
Volgens droogtemonitoring van het Helmholtz Center for Environmental Research (UFZ) staat de strook van Oost-Nedersaksen via Saksen-Anhalt naar Berlijn en Brandenburg al vijf jaar permanent droog. Landbouwbedrijven in Oost-Duitsland, die veel groter zijn dan het nationale gemiddelde, moeten opbrengstverliezen berekenen.
In de droge zomer zie je tractoren die hoge stofwolken achter zich aan trekken. “We hebben het landschap ontruimd en steeds meer gebieden gelijkmatig beplant, wat leidt tot duurzaamheidsproblemen”, zegt Klaus Müller, professor aan het Leibniz Research Center for Agricultural Lands (ZALF). Grote bedrijven in het Oosten hadden na de hereniging lange tijd goede kaarten in de “kostenbesparende concurrentie”.
Op de Bösel Bioboer is er geen veld zonder bomenrijen. Honderden hectares land zonder bomen ertussen, “het slaat nergens op”, zegt Rinke de Vries, agroforestry-expert in het team van Bossel. Esp, esdoorn en berk groeien evenals hazelnootbomen en fruit zoals perziken, peren en mispels groeien in het veld. De grond is bedekt met mulch voor een betere vochtretentie.
De voordelen van agroforestry voor klimaat en natuur
De Duitse Agroforestry Society is ervan overtuigd dat de grote stukken bouwland, zoals die overal in het land in het oosten te vinden zijn, nu contraproductief zijn, ook voor oogst en opbrengst. “Het loont in ieder geval. Als het weer niet meewerkt, merk je dat er meer storingen zijn”, zegt boswachter Christian Boehm, voorzitter van de raad van bestuur van de vereniging.
Zijn collega, boswachter Tobias Kremer van de Universiteit voor Duurzame Ontwikkeling in Eberswald, ziet ook veel voordelen van agroforestry voor klimaat en natuur: bescherming tegen winderosie, verminderd bodemvochtverlies, humusexpansie en behoud van biodiversiteit. Het denken over landbouw verandert langzaam. Meer bemesten en intensiever telen is niet goed voor de bodem.
“We kunnen niet doorgaan zoals voorheen”, zegt Cramer, die toezicht houdt op een proefproject over agrofrost, gezien extreme temperaturen en extreme weersomstandigheden zoals zware regenval. Maar volgens hem staat het landgebruik in Agrofrost nog in de kinderschoenen, ook al groeit de belangstelling van boeren in Duitsland.
Deze vorm van landbouw is niet nieuw; Volgens het Federaal Informatiecentrum voor Landbouw was het al wijdverbreid in de Middeleeuwen. Aan het einde van de negentiende eeuw, met de intensivering van de landbouw, verdween het geleidelijk. Er wordt gezegd dat de bomen luidruchtig waren. Biologische boer Bussell zegt: “Boeren hebben de afgelopen 40 of 50 jaar precies gedaan wat ze zouden moeten doen. Ze moeten zoveel produceren – en zo goedkoop mogelijk. Dat betekent dat ze steeds gespecialiseerder en technischer worden.”
De hoge kosten van agroforestry-systemen
De Duitse Boerenbond wijst op de stijgende kosten van agroforestry-systemen als een punt van zorg onder boeren. Daarnaast is areaalteelt duurder. Volgens de Vereniging van Agroforestry moet de boer zo’n 6.000 euro per hectare investeren. Tot op heden is het gesubsidieerd tegen 60 euro per hectare. De Boerenbond ziet ook een belemmering in het feit dat een groot deel van de landbouwgrond wordt gepacht. Voor huurders kan agroforestry alleen worden geïnstalleerd als de verhuurder akkoord gaat met lange contractperiodes voor de gehuurde gebieden.
Er moet overeenstemming zijn over de voordelen voor het klimaat. Omdat bomen en struiken het schadelijke broeikasgas koolstofdioxide binden, kan een veld ook een betere koolstofopslag worden door de opbouw van humus te vergroten. De Boerenbond is van mening dat boeren beter betaald moeten worden voor klimaatprestaties. “Momenteel wordt op Europees niveau gewerkt aan een uniforme certificering van ‘koolstofputten’. Boeren hebben hoge verwachtingen.
Benedict Bossel in Alt Madlitz verschijnt met zijn boek “Rebels of the Earth – How to Save the Earth and so Ourselves!” Veel pioniersgeest. “Als deze regeneratieve landbouwmethoden hier op onze extreme locatie economisch, ecologisch en sociaal werken, kunnen ze ook in andere regio’s met succes worden toegepast.” Wil hij klimaatbeschermer worden? In ieder geval formuleert Bussell, die ook een ‘boer van 2022’ is, zulke visies, vooral in tijden van boerensterfte: ‘Boer zijn in 2035 is lang een van de coolste banen ooit geweest.’
“Analist. Schepper. Zombiefanaat. Fervente reisjunkie. Popcultuurexpert. Alcoholfan.”