Wetenschap: Van welke goede geuren houden mensen – en wat ruikt het niet?

Vanille ruikt lekker, zweetvoeten zijn misselijkmakend – mensen over de hele wereld voelen hetzelfde. Dit blijkt uit de studie van een internationaal onderzoeksteam in huidige biologie. “We wilden controleren of mensen over de hele wereld dezelfde reukwaarneming hebben en van dezelfde soorten geuren houden, of dat dit iets is dat cultureel is aangeleerd”, zegt Artin Arshamian van het Karolinska Institute in Stockholm, over het idee. “Traditioneel werd dit als cultureel beschouwd, maar we kunnen laten zien dat cultuur er weinig mee te maken heeft.”

Voor hun onderzoek lieten de wetenschappers mensen uit tien regio’s en culturen over de hele wereld aan speciale wierookstokjes ruiken. Dit zijn onder meer stedelingen uit Mexico en Noord-Amerika, leden van jager-verzamelaarsstammen uit de tropische regenwouden van Thailand en het schiereiland Maleisië, en boeren uit de hooglanden van Ecuador. In totaal deden 253 mensen mee. Ze kregen de taak om tien geuren te categoriseren – van walgelijk tot heerlijk.

Wat ruikt lekker voor ons? Hoe ruiken we eigenlijk?

De resultaten toonden verschillen in geurperceptie tussen deelnemers in een regionale groep, maar er was algemene overeenstemming over de hele wereld over geuren en geuren. De smaakmaker vanilline, die naar vanillefruit ruikt, werd als beste beoordeeld. Boterzuur-ethylester, die fruitig ruikt naar perzik of ananas, is ook populair gebleken. Isovaleriaanzuur, dat lijkt op kaasvoet, werd door de meeste deelnemers beoordeeld als de meest walgelijke geur.

Volgens de statistische analyse hadden persoonlijke voorkeuren en de chemische samenstelling van geurmoleculen de grootste invloed op de olfactorische beoordeling – ze verklaren de gevonden verschillen respectievelijk ongeveer 54% en ongeveer 41%. Bij ongeveer 6 procent had cultuur geen effect. “We weten nu dat er een universeel reukvermogen is, gecontroleerd door de moleculaire structuur, en dit verklaart waarom we een bepaalde geur liefhebben of haten”, zegt Archamian. “De volgende stap is om te onderzoeken waarom dit is door deze kennis te relateren aan wat er in de hersenen gebeurt als we een bepaalde geur ruiken.”

Daar worden de geurmoleculen gedetecteerd door receptoren op de reukcellen van het reukslijmvlies. Mensen hebben ongeveer 400 verschillende receptoren die reageren op verschillende chemische structuren. De binding van geurmoleculen aan hun receptoren leidt tot een stimulatie die via de zenuwbanen naar de hersenen wordt overgebracht. Daar worden de signalen verwerkt – snuiven.

Lees ook hierover