Wat de wetenschap nu weet over Omicron – en wat ze niet weet?

Hoe besmettelijk is ommicron? Werken vaccins tegen de nieuwe mutatie? In tijden van veel vragen voert de Universiteit van Bern campagne voor opheldering – en stelt zij haar experts in staat om uit te leggen wat er tot nu toe bekend is.

Omikron is een andere weinig bekende naam voor deze schijnbaar nooit eindigende epidemie: de Universiteit van Bern is op zoek naar een nieuw alternatief – en stelt het publiek in staat om in contact te komen met een panel van experts.

Het is allemaal spannend om wetenschappers uit heel verschillende disciplines erbij te betrekken. De slogan van het evenement, dat online wordt uitgezonden: “Sars-CoV-2 Omicron-variant: een momentopname van waar we zijn” (waar we zijn met de Sars-CoV-2 Omicron-variant – een momentopname).

Volgens dr. Emma Hodcroft heeft drie stellingen over dit onderwerp.

Ten eerste: het virus besmette een patiënt met immunosuppressie en muteerde daarin. Daar paste ze de afweer van het lichaam aan en vormde een nieuwe variant. Ten tweede bestaat het al heel lang en is het niet erkend. Ten derde: het virus sprong op een dier, muteerde daar en viel vervolgens weer mensen aan.

Een combinatie van deze redenen is ook denkbaar. Het zou verkeerd zijn om te denken dat de hausse in Zuid-Afrika is ontstaan, simpelweg omdat het daar voor het eerst werd ontdekt. Trouwens, er zijn nu twee bands in Omikron: versie BA.1 en BA.2.

Simpel gezegd, in een PCR-test worden drie markers opgevraagd. Als deze positief zijn, geeft de test een positief resultaat. Met Omikron BA.1 zijn echter slechts twee van deze waarden effectief: ook hier is de test van de patiënt positief – en de afwezigheid van een enkel teken duidt op de nieuwe variant, legt Emma Hoodcraft uit.

Als dit “Omicron-resultaat” de eenvoudige test doorstaat, worden andere indicatoren opnieuw gecontroleerd om de diagnose te bevestigen. Variabele BA.2 is in dit opzicht problematisch. Hier zullen niet twee, maar drie tekens positief zijn, zoals bij delta. Met andere woorden: het is niet eenvoudig om de oorspronkelijke variabele BA.1 te identificeren.

En wat is het verschil tussen BA.1 en BA.2? Goede vraag: “Het is te vroeg om te zeggen of ze verschillende effecten hebben”, legt Hodcraft uit. Last but not least: om het virus te vinden, heeft het land ook de juiste laboratoriumcapaciteiten nodig.

Omikron heeft meer dan 30 mutaties in de spike-eiwitten, legt professor D. Volker Thiel. Dit klinkt indrukwekkend, maar niet iedereen kan iets met deze informatie. Wat helpt is een visueel overzicht:

Het aantal mutaties zegt niet per se iets over de effectiviteit van de nieuwe variant. Het hangt natuurlijk af van de regio waarin het voorkomt. Dan komt het slechte nieuws:

De afbeelding hierboven toont de regio’s waar piekpieken voorkomen. Volgens Volker Thiel zijn vooral de omcirkelde gebieden van belang. Het houdt verband met de identificatie van het virus, waarbij het vermogen van de afweer van het lichaam om met de indringer om te gaan wordt bepaald, dit is hoe gemakkelijk het virus het lichaam binnendringt en hoe goed het zich verspreidt. En zoals je kunt zien, zijn er veel mutaties.

Het podium aan de Universiteit van Bern heeft echt de vinger aan de pols. Feitelijk zijn er geen gegevens, zegt Volker Till. Maar gisteravond kwamen er nieuwe resultaten uit Zuid-Afrika waardoor de voorlopige conclusies konden worden getrokken.

Dienovereenkomstig is de immuunreactie op de Omikron-variant veel erger dan die van de oudere. Kunnen de niet-gevaccineerden elkaar nu een schouderklopje geven – met het argument dat de anderen geen voordeel hebben ten opzichte van de Omikron?

helemaal niet. Iedereen die tweemaal is ingeënt en het boostermedicijn heeft gekregen, heeft een verminderde immuunrespons. Het is vergelijkbaar in “slechts” dubbele vaccinaties – alleen op een lager niveau. En degenen die nog nooit zijn gevaccineerd, zullen veel moeite hebben om Omikron te vermijden of met succes te bestrijden.

Ook hier zijn er nog geen definitieve antwoorden. Dr gelooft. Christelijk Althuis. De wetenschap stelt momenteel drie mogelijke scenario’s voor met betrekking tot immuunontduiking of immuunontsnapping.

De vraag is in hoeverre de mutatie zich kan aanpassen aan het immuunsysteem. Als je je hier niet aan kunt aanpassen, is Omikron 3 keer besmettelijker dan Delta. Echter, aangezien de eerste gegevens uit Zuid-Afrika al wijzen op een compromis, is het scenario onwaarschijnlijk.

Als de mutatie 50 procent immuunontduiking heeft, is het even besmettelijk als delta, en als het 70 tot 90 procent is, is de variant minder besmettelijk. Meer details zullen alleen uit meer gegevens komen, dus Althaus.

Lijkt het meneer en mevrouw Suiss belangrijk als vluchten uit Zuid-Afrika worden geannuleerd? In feite zou niemand in dit land hier veel om geven – tenzij hij of zij net in Zürich was geland met het vliegtuig vanuit Kaapstad. Maar dr. Anneliese Wilder Smith maakt een punt dat voor iedereen belangrijk is.

Als staten worden gestraft voor het melden van zo’n nieuwe variant, bestaat het risico dat ze dat niet meer doen. Bovendien wordt Zuid-Afrika sinds de aids-pandemie uitstekend gemonitord – het is dus niet verwonderlijk dat de mutatie daar werd ontdekt.

De focus moet liggen op interne inperking, zegt Wilder-Smith. Hoe dit gebeurt, verschilt van land tot land. Men kan het rigoureus benaderen – of geleidelijk. Moeten reizigers uit de crisiszone in quarantaine? En zo ja, voor 14 dagen? Of voor 7 dagen? Moet je jezelf gewoon testen? Of over een langere periode? Of quarantaine en testen?

Om op dit punt vooruitgang te boeken, is een hoge mate van willekeurige transparantie nodig, die onderbrekingen in de reguliere bedrijfsvoering kan voorkomen, concludeert Wilder-Smith.