Wanneer je gedachten veranderen in kwelling

Controle in de spiegel kijken, snel je haar plukken: omgaan met je uiterlijk is een van de dagelijkse rituelen van het leven. Voor mensen met een lichamelijke dysmorfe stoornis wordt het een pijnlijke dwang.

De wijsheid dat schoonheid in het oog van de toeschouwer is, krijgt een dodelijke nieuwe betekenis voor mensen met een lichamelijke dysmorfe stoornis (KDS): ze kunnen niet voor hun ogen bestaan. Ze voelen zich lelijk en zijn ervan overtuigd dat hun neus, lichaam en huid hen ontsieren. Hoe meer aandacht ze besteden aan hun uiterlijk, hoe meer ze zich richten op zichtbare onzuiverheden, hoe meer ze zich onaantrekkelijk voelen.

Fictie en realiteit verschillen van elkaar

“Mensen zijn vaak erg aantrekkelijk. Hun zelfinschatting verschilt sterk van hun werkelijke uiterlijk”, zegt psycholoog Victoria Ritter, die aan de Universiteit van Frankfurt/Main onderzoek doet naar oorzaken en behandelingsopties voor lichamelijke dysmorfe aandoeningen. Ik ontdekte onder andere dat mensen met deze aandoening bovengemiddeld gevoelig zijn voor esthetische proporties en eigenlijk minimale afwijkingen scoren. Maar omdat iedereen vraagt: “Ben ik mooi?” Vaak worden de behoeften van de getroffenen te laat onderkend.

KDS begint vaak tijdens de puberteit

Toen de dochter van Wilhelm Stephen zich steeds langer in de badkamer opsloot, dachten de ouders in eerste instantie aan de gril van een tiener. Artsen, die zich later tot hen wendden, hadden ook geen idee, zegt een inwoner van Darmstadt, die deelneemt aan een zelfhulpgroep voor familieleden.

Bovendien beschouwen patiënten zichzelf niet als ziek, maar zijn ze ervan overtuigd dat een fysieke afwijking hen dwingt om steeds weer voor de spiegel te kijken. Ze gaan naar de dermatoloog, en sommigen ook naar de plastisch chirurg, om dichter bij hun schoonheidsmodel te komen – dat ongrijpbaar blijft door de perceptie van het vervormde lichaam.

Body dysmorphic disorder komt voor het eerst voor tijdens de puberteit in meer dan 80 procent van de gevallen. Dit is het moment waarop een persoon de meeste ontwikkelingstaken moet doen. Aandacht besteden aan iemands uiterlijk wordt een strategie om onzekerheid op te lossen.

Terugtrekken uit het dagelijks leven

“Als iemand meer dan een uur per dag in rituele controle doorbrengt, zijn uiterlijk controleert in de spiegel, in ruiten, op het scherm van een mobiele telefoon, of constant anderen vraagt ​​​​naar hun uiterlijk, moeten ze waakzaam zijn”, zegt Ritter. Nog een waarschuwingssignaal: getroffen mensen trekken zich terug, ontmoeten hun vrienden niet meer, gaan niet meer naar school of werken niet meer uit angst daar de aandacht te trekken vanwege hun vermeende gebreken.

KDS-triggers kunnen pesten of intimidatie zijn. Ook de ideeën over schoonheid die in de media worden overgebracht, spelen een rol: daar is het aantrekkelijke meestal ook succesvol. Body dysmorphic disorder is echter geen fenomeen in het mediatijdperk. De ziekte werd 100 jaar geleden al beschreven onder de term “dysmorphophobia”.

De oorzaken liggen vaak in de kindertijd. Een overbezorgd ouderlijk huis kan bijvoorbeeld een rol spelen, maar kan ook ervaren dat het altijd wordt afgewezen of bekritiseerd. De getroffenen hebben vaak een gebrek aan zelfrespect en het vermogen om conflicten te tolereren en op te lossen.

Psychotherapie werkt beter dan medicatie

Behandelingen richten zich dus bijvoorbeeld op het oefenen van dergelijke vaardigheden. Een ander belangrijk onderdeel is de zogenaamde exposure. Patiënten gaan met andere mensen in gesprek via een catalogus met vragen over hun uiterlijk – dit kan ook heel algemeen zijn in de voetgangerszone – en ontdekken hoe ze er in werkelijkheid uitzien. In een nieuwe therapeutische benadering aan de Universiteit van Frankfurt wordt geprobeerd om onder meer videocommentaar te gebruiken om vervormde beelden te wijzigen en erop te schrijven. “Dat laatste wordt vaak geassocieerd met negatieve autobiografische ervaringen”, legt Ritter uit.

Sommige antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmers genoemd, helpen ook bij sommige KDS-patiënten. Volgens Brunhuber is psychotherapie echter de meest effectieve langetermijnbenadering om met het spiegelbeeld om te gaan.

Zelfhulpgroepen zijn er nauwelijks. Toen zijn dochter ziek werd, vond Wilhelm Steffen steun in Darmstadt bij een groep voor ouders van kinderen met een eetstoornis. Vaak zijn de twee ziekten geassocieerd. Hij herinnert zich dat het een enorme opluchting was om met andere ouders te praten die soortgelijke dingen hebben meegemaakt. Het is ook nuttig “omdat het ons de mogelijkheid geeft om de gedachten van de getroffenen te begrijpen.”

Meer informatie over KDS is beschikbaar op: http://dysmorphophobie.de/

In Parents’ World vind je alles wat ouders beweegt: word nu fan en discussieer mee!