Voormalige koloniale macht: Nederland worstelt met excuses voor slavernij – Politiek

Den Haag – Het is een laat en hobbelig gebaar. Nederland, wiens rijkdom als handelsnatie begon met de uitbuiting van de koloniën in de zogenaamde “Gouden Eeuw” van de 17e eeuw, wil excuses aanbieden voor de slavernij.

Nog voor de toespraak van premier Mark Rutte op maandag en excuses van regeringsvertegenwoordigers in de voormalige kolonie Suriname en haar overzeese gebiedsdelen, waren er verhitte discussies. Sommigen houden niet van de geschiedenis en het uiterlijk, en sommige kleinkinderen voelen zich niet op hun plaats. Anderen willen dat koning Willem-Alexander excuses aanbiedt en dat Nederland een schadevergoeding betaalt.

Het verontschuldigingsplan van Rutte werd in eerste instantie onbedoeld aangekondigd

Het begin was echt heel moeilijk. In 2001 en 2013 sprak de regering spijt uit, maar afstammelingen van slaven en inwoners van voormalige koloniën probeerden tevergeefs excuses te krijgen van de op twee na grootste koloniale macht ter wereld. Vervolgens verklaarde een door de regering ingestelde commissie in juli dat Nederland zich moest verontschuldigen en actief moest optreden om de gevolgen, zoals racisme, te bestrijden. Volgend jaar herdenkt het land het einde van de slavernij. Het verontschuldigingsplan van Rutte werd in eerste instantie onbedoeld aangekondigd. Wekenlang werd er gedrukt over wat het zou kunnen zijn – en sommigen waren vooraf niet tevreden.

De Surinaamse volksvertegenwoordigingen wilden er met spoed voor zorgen dat de verontschuldiging niet op een willekeurige datum zou worden gedaan maar op 1 juli van het volgende jaar, 160 jaar na de officiële afschaffing van de slavernij door Nederland. Een rechtbank wees de zaak donderdag af. Dat een Nederlandse minister, zelf afstammeling van slaven, maandag in Suriname met Frank Wehrwind sprak, zorgde voor opschudding. Een Surinaamse vertegenwoordiger riep een “blanke” op om zich te verontschuldigen. Rota liet Weerwind nog praten – maar hij stuurde vice-premier Sigrid Kaag vooraf naar Suriname om daar de golven te bedaren.

Van 1640-1670 was Holland de grootste slavenhandelaar ter wereld

Het is al lang bekend dat de historische ansichtkaart van Nederland met zijn weelderige paleizen aan de Amsterdamse grachten en tekeningen van rijke koopvaardijschepen barstensvol zit. Naast goederen uit de koloniën vervoerden boten ook mensen – van 1640 tot 1670 was Nederland de grootste slavenhandelaar ter wereld. Het land heeft gedurende 200 jaar naar schatting 500.000 mensen tot slaaf gemaakt. Meestal gedeporteerd uit West-Afrika, werden ze verkocht en gedwongen te werken op plantages in de toenmalige Caribische koloniën Suriname en de Antillen. Als een van de laatste landen in Europa schafte het koninkrijk op 1 juli 1863 officieel de slavernij af.

Premier Rutte vindt het niet erg dat zijn optreden maandag tot verdere discussies leidt, integendeel. Hij zei vrijdag dat de controverse van vorige week al tot “een schat aan feedback” had geleid en dat de gesprekken over slavernij waren geïntensiveerd. Minister van Buitenlandse Zaken Marnix van Rij gaf maandag op het kleine Caribische eiland Sint Eustatius toe dat Nederland niet gevraagd kan worden excuses te accepteren, dat zou arrogant zijn. Het zal een lang proces worden. “We doen iets zoals Nederland dat we waarschijnlijk veel eerder hadden moeten doen.”