Verandering in het Nederlandse en Duitse partijsysteem – een sterk concurrerende kiezersmarkt

In onze westelijke buur zijn nog niet alle stemmen geteld: resultaten van de op een na grootste stad van Rotterdam en van enkele kleinere gemeenten ontbreken momenteel. Maar het gecombineerde resultaat van de twee regerende liberale partijen bij de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland zou op minder dan 37 procent moeten worden vastgesteld.

Geen enkel ander Europees land kent succesvolle liberale partijen, ook al zijn ze in Nederland succesvol. De rechtse, marktgerichte Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) onder leiding van de oude en mogelijk nieuwe premier Marc Root en de Linkse Liberaal-Democraten 66 (D66) vormt een coalitie met de christen-democraten (CDA) en de Calvinistische ChristenUnie (CU). De VVD kan kijken om twee stoelen toe te voegen, terwijl de D66 er nog vijf heeft gereserveerd.

Een verandering in het partysysteem

Het Nederlandse partijsysteem is de afgelopen 30 jaar ingrijpend veranderd. In de jaren negentig was het nog analoog aan de Bondsrepubliek, die werd bestuurd door twee grote populaire partijen, de ene aan de linkerkant en de andere aan de rechterkant. Afwisselend gaven de Sociaal-Democratische Actiepartij (PvdA) en de christen-democraten, die pas in 1980 als cross-sektarische partij uit één katholieke partij en twee protestantse partijen opkwamen, de premier meer dan 30 procent stemmen. Een sterke derde plaats – en dit toont het eerste significante verschil voor Duitsland – heeft echter altijd een VVD van meer dan 15, soms meer dan 20 procent gehad.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2002 drong het populisme door in dit relatief stabiele partijlandschap, aanvankelijk in de vorm van de Pim Fortuynlijst (LPF), naar het voorbeeld van de grondlegger ervan. Fortuyn maakte vooral naam als islamcriticus en omstreden tegenstander van het liberale immigratiebeleid. Hij werd een paar dagen voor de peilingen vermoord door een linkse activist, wat ertoe bijdroeg dat zijn lijst 17% vanaf nul behaalde. Tegelijkertijd met de rechts-populistische LPF, ging de Socialistische Partij (SP), die een voorheen orthodoxe maoïst was maar onder leiding van haar charismatische president Jean Marines, een meer pragmatische weg inslaan en een belangrijke linkse populaire kracht werd. . ​

Kleurentheorie in de Nederlandse politiek

De geest kwam echter uit de fles en kon niet meer worden gevangen. Aan de rechterkant, het meest radicale, maar tegelijkertijd strategisch handelende podium, trad al snel in de voetsporen van de politieke avonturier Fortuyn. Forum of Democrats (FVD) van de Europese sceptische denker Thierry Bodt, waaruit een andere groep, de Conservatieve Liberalen, inmiddels is afgescheiden, concurreert met de Vrijheidspartij (PVV) aan de rechterkant.

Met name linkse en rechtse populistische partijen vormen een integraal onderdeel van de kleurentheorie in de Nederlandse politiek, evenals een groeiend lappendeken van losse partijen die zich richten op slechts één vraagstuk of specifieke klantenkring: Partij voor de Dieren tot dierenwelzijn, 50 plus gepensioneerden, denk aan immigranten.

Politieke fragmentatie

Als je de GroenLinks ecopartij toevoegt, die helemaal links tussen Rijn en Eems ligt, en vooral de machtige calvinistische politieke partijen in de Dutch Bible Belt van Zeeland tot de regio Utrecht, wordt de volledige omvang van de politieke kloof duidelijk. : de leden van de 17 partijen zijn parlementsleden geworden en de verwachting is dat ze een zetel hebben in de Tweede Kamer met 150 zetels. 35 van hen zullen behoren tot de sterkste fractie, de VVD, 24 tot de D66, 17 tot de PVV en 15 tot het CDA. De overige 59 staten zijn verdeeld over partijen, waarvan geen enkele meer dan zes procent vertegenwoordigt.

59 zetels worden toegekend aan de twee liberale partijen, 29 aan de rechts-populistische partij, 25 aan de linkse partijen en de rest aan de eendelige partijen en de twee kleine calvinistische partijen. Als de partij van Wilders uitgesloten blijft van de simulatiespellen om de regering te vormen, dan moeten minstens vier partners de meerderheidscoalitie opnieuw steunen. Na de verkiezingen van 2017 duurde het zeven volle maanden voordat de verkenningen aantraden, voor kabinet Rote III. Dit keer kan het veel sneller gaan, de vier regerende partijen VVD, D66, CDA en CU vormen een zeer goed opgeleid team, ondanks enkele crises in de afgelopen vier jaar.

Jongleren heeft de afgelopen vier jaar gewerkt

Versnippering, polarisatie, stam en vluchtigheid zijn de kenmerken die het Nederlandse partijsysteem van de afgelopen 20 jaar kenmerken. Om een ​​partij boven de magische 10 procent te houden in de sterk competitieve electorale markt, zijn hoge competentiewaarden, een overtuigend scala aan medewerkers en het vermogen om coalities te vormen uit ongelijksoortige kringen vereist.

Vier partijen zijn de afgelopen jaren in deze tovenarij geslaagd. De Vrijheidspartij van Wilders, met haar schijnbare welvaartschauvinisme, bestormde de arbeidersklasse en de lagere middenklasse en verpletterde letterlijk de Nederlandse sociaal-democratie. Hoewel de christen-democraten het oude burgerlijke christelijke milieu van beide sekten grotendeels hadden verloren, hield het zichzelf onschadelijk doordat het gedeeltelijk verloor met de afstammelingen van immigranten, die bijvoorbeeld het conservatieve gezinsimago van de partij aantrekkelijk vonden.

Rota staat op het podium

De twee liberale partijen – de VVD, meer op het platteland en in kleinere steden, en de D66 in de grote steden – hebben een bijzondere prestatie geleverd door oude en nieuwe elites te combineren met een deel van de mobiele beroepsbevolking. Vooral het VVD-programma van Rutte slaagt daarin met een aansprekend beleidsaanbod dat een marktconforme koers combineert met begrotingsdiscipline. De onstuimige premier geeft dit beleid ook geloofwaardigheid op het internationale toneel, als onofficiële woordvoerder van de “Economists”.

Rutte, die al vroeg in zijn carrière een twijfelachtige reputatie had als lichtgewicht politicus, staat koppig bovenaan het podium als hem wordt gevraagd wie de populairste politicus van het land is. Maar ook de allerkleinsten maken kans als ze met het hoofd kunnen scoren: de Europese Volt won 2,3 procent en drie zetels. Lokomotiv was hun eerste man, de 35-jarige Lorenz Dassen, een van de beroemdste politici van het koninkrijk.

Dus ook in Duitsland?

Nederland heeft sinds de millenniumwisseling laten zien hoe snel het partijsysteem kan veranderen, wanneer de bestaande structuren van de omgeving uiteenvallen, structurele en waardeveranderingen wortel schieten en nieuwe kwesties het oude en populisme aan de rechter- en linkerkant vervangen, een nieuwe politieke stijl die ook zijn weg vindt. Dit voorbeeld is illustratief voor Duitsland omdat we hetzelfde zijn, maar hier is een tijdvariabel en minder dynamisch proces.

De sociaaldemocratische partij had al gezien dat haar sociale basis, waarop ze decennialang had vertrouwd, de omgeving van arbeiders en vakbondsmedewerkers, was gesmolten als sneeuw voor de zon. Er bestond geen twijfel meer over dat de Unie haar op afstand zou volgen.

Bij de staatsverkiezingen van afgelopen zondag in Baden-Württemberg en Rijnland-Palts moest de CDU de kieskringen in de Eifel en Oberschwaben overdragen aan haar tegenstanders, die hij in Cole’s tijd had kunnen winnen, zelfs als hij de spreekwoordelijke bezem had gebouwd. ​ 20 jaar geleden luidde Hartz IV het einde in van de Sociaal-Democratische Hartkamer in het Ruhrgebied. Nu valt de landelijke katholieke omgeving in een vergelijkbaar snel tempo uiteen onder structurele veranderingen en een betekeniscrisis in de katholieke kerk.

Politieke markt

Vooral de twee liberale groepen in Nederland zijn een voorbeeld van hoe partijen uit noodzaak deugd kunnen creëren en de nieuwe puinhoop van de politieke markt als kans kunnen benutten. Het valt te betwijfelen of de sociaaldemocratische partij, met haar personeel en wanhopige pogingen om dicht bij de geest van het ontwaakte tijdperk te komen, erin zal slagen een nieuwe omgeving te creëren in een petrischaal voor het electoraat.

Zelfs de Unie, die de kunst van onevenredige ontslagen in de 16 jaar van Merkels regering beheerst, is niet met een dergelijke prestatie belast, omdat ze haar politieke figuren heeft gedemobiliseerd en vooral haar kernmerk om te behouden wat de moeite waard is om te behouden. tijd. Tijd. De Groenen zouden hierin kunnen slagen met politici als Winfred Kretschman, die een hoge reputatie hebben tot ver buiten de moderne wijken van grote steden en diep in de conservatieve kringen van waarden. Natuurlijk moeten ze nog steeds hun waarde bewijzen in de verantwoordelijkheid van de overheid op federaal niveau.