Shell verlaat Nederland en verhuist naar Londen
drNederland verliest ook zijn tweede binationale industriële reus. De Engels-Nederlandse oliemaatschappij Shell wil – net als Unilever een jaar geleden – afstappen van haar duale structuur en volledig naar Londen verhuizen. Dit is waar de fiscale woonplaats zou moeten verhuizen, zoals CEO Ben van Beurden en Chief Financial Officer Jessica Uhl zouden moeten zijn. De zetel in Den Haag bleef achter. Politici waren verrast: waarnemend minister van Economische Zaken Steve Block van de rechts-liberale VVD-partij van premier Mark Rutte zei dat het kabinet “onaangenaam verrast” was.
Zo verliet in korte tijd een internationaal bekende groep bedrijven het land, dat jarenlang bovenaan de lijst van zwaarste leden van de toonaangevende Nederlandse index AEX, die 25 waarden omvat, bleef staan. Shell voerde aan dat een gestandaardiseerde aandelenstructuur terugkopen en hun rol in de energietransitie voor het bedrijf gemakkelijker zou maken. Op 10 december stemmen de aandeelhouders over het plan. Zowel “Royal” als “Dutch” zijn verwijderd uit de officiële naam “Royal Dutch Shell”: het bedrijf opereert dan onder de naam “Shell”.
Het besluit is genomen tegen de achtergrond van toenemende kritiek in Nederland dat grote bedrijven te weinig geld aan de samenleving geven. De op vier na grootste economie van de Europese Unie staat bekend om haar bedrijfsvriendelijke beleid. Niet voor niets kiezen veel internationale bedrijven hier hun hoofdkantoor. Anderzijds gaat het om de uitstekende infrastructuur, waaronder luchthaven Schiphol, en goed opgeleide specialisten die vloeiend Engels spreken. Aan de andere kant zijn de regels voor belastingverlaging – die internationaal veel kritiek hebben gekregen – aantrekkelijk.
“Niets is permanent”
In de Unilever- en Shell-zaken speelt ook belasting een rol, zij het een ander aspect: namelijk dividendbelasting, die in het VK niet bestaat. Rutte was van plan om die belasting in 2017 af te schaffen – die voedsel- en wasmiddelenbedrijf Unilever, dat immigratie manipuleert, in het land moet houden. Oorspronkelijk had Unilever Rotterdam als hoofdkantoor al gekozen, maar Britse aandeelhouders verzetten zich daartegen omdat het aandeel van de leidende index van Londen, de FTSE 100, wordt bedreigd. Toen stapten de twee machtigste mannen in het bestuur, voorzitter Paul Pullman en voorzitter van de Raad van Commissarissen Marine Deckers – beiden Nederlanders – af. Ze werden gevolgd door de Brit, de Schot Alan Job en Aldine Nils Andersen. Volgens de corporate kringen bracht hij die sprong terug naar Londen – wat bleek te kloppen.
In Nederland, waar het gedrag van grote bedrijven en hun managers toch al kritisch wordt bekeken, is op deze aanpak veel kritiek gekomen. Dat is werkgeversorganisatie VNO-NCW niet ontgaan. Recent geanalyseerde sociale trends in het land. “We hebben ook gezien dat er een negatieve stemming is tegenover bedrijven – zoals een beetje gebeurde in de jaren zeventig”, zei VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijsen in maart in een gesprek met FAZ in Den Haag. Ook de organisatie sprak maandag haar teleurstelling uit over het besluit van Shell. “Dit is een enorm bloedvergieten voor Nederland”, zei ze. Dit verergert het klimaat van de site.
In het geval van Shell werden eind 19e eeuw de eerste aandelen uitgegeven in de Nederlandse vestiging (in Amsterdam) en de Britse vestiging (in Londen). In 1907 gingen de bedrijven Koninklijke Olie en Shell Transport and Trading een hechte samenwerking aan zonder een volledige fusie. De huidige dubbele structuur van het bedrijf werd pas in 2005 gecreëerd, hoewel er twee soorten aandelen zijn.
Na het besluit van Unilever bestond de vrees dat Shell zou volgen. Van Beurden sprak over de optie van vorig jaar. “Je moet altijd over dingen nadenken. Niets is blijvend, en natuurlijk kijken we naar het klimaat voor de toestand van de locatie”, zegt hij tegen de zakenkrant FD (Financiele Dagblad). “Maar het verplaatsen van het controlecentrum is geen triviale procedure en moet niet lichtvaardig gebeuren.”
Het is duidelijk dat fiscale behandeling een rol heeft gespeeld bij de ‘locatievoorwaarden’. Het opinieklimaat wordt nu steeds giftiger. In het kader van het klimaatdebat wordt de groep kritischer bekeken in de media. Milieuorganisatie Milieudefensie boekte in mei een dramatische gedeeltelijke overwinning op de groep: een rechtbank in Den Haag beval Shell om de netto-uitstoot in 2030 met 45 procent te verminderen, meer dan het eerder had gepland.
Vorige maand maakte Europa’s grootste, in Nederland gevestigde pensioenfonds ABP een ommezwaai en kondigde aan dat het alle olie-, gas- en kolenvoorraden zou verkopen, inclusief een pakket ter waarde van honderden miljoenen euro’s aan Shell. Er is ook een nieuwe tegenstander in het buitenland: activistische medewerker Daniel Loeb met zijn Amerikaanse bedrijf Third Point roept op tot de splitsing van de oliemaatschappij: in wezen in een bedrijf dat fossiele brandstoffen levert en een ander hernieuwbare energie.
“Analist. Schepper. Zombiefanaat. Fervente reisjunkie. Popcultuurexpert. Alcoholfan.”