RWE klaagt Nederland aan

Het bedrijf werd gedwongen zijn twee reactoren in het buurland te sluiten en eist nu miljarden schadevergoeding.

Nederland besloot in 2019 de steenkool uit te faseren, wat naar verwachting in 2030 klaar zal zijn. Dit heeft ook gevolgen voor het Duitse elektriciteitsbedrijf RWE, dat in het buurland twee kolencentrales exploiteert. Het bedrijf heeft inmiddels een rechtszaak aangespannen tegen de Nederlandse staat en eist miljarden dollars aan schadevergoeding. Milieu- en klimaatactivisten bekritiseren deze stap als ‘vergif voor de energietransitie’.

De RWE-reactoren staan ​​bij Geertruidenberg bij Rotterdam en bij de Eemshaven aan de Noordzeekust. Volgens het Haagse exitplan moeten ze in 2025 of 2030 van het elektriciteitsnet verdwijnen. De eerste centrale is sinds 1994 in bedrijf, de tweede pas sinds 2015.

RWE steunt openlijk de energietransitie in het buurland, aldus het bedrijf. Maar in tegenstelling tot de Duitse wet op de uitfasering van kolen, voorziet de wet die door het Nederlandse parlement is aangenomen ‘geen adequate compensatie voor deze inmenging in bedrijfseigendom’. Dit is niet legaal. In industriële kringen werd gezegd dat RWE ongeveer € 2 miljard eiste. In Duitsland, waar de steenkoolproductie tegen 2038 moet zijn uitgefaseerd, zal RWE een compensatie van € 2,6 miljard ontvangen voor het uitfaseren van steenkool.

Het bedrijf spande de rechtszaak aan bij het arbitragepanel van de Wereldbank in Washington, het International Center for Settlement of Investment Disputes (ICSID). De achtergrond is het Energiehandvestverdrag, dat in de jaren negentig van de vorige eeuw in werking is getreden en waarbij ruim vijftig landen zijn aangesloten, waaronder Duitsland en de Europese Unie. Er is door het elektriciteitsbedrijf Vattenfall al een rechtszaak aangespannen tegen de Bondsrepubliek bij het International Centre for Settlement of Investment Disputes over de sluiting van de kerncentrales Brunsbüttel en Krommel na de ramp in Fukushima. Het gaat om ongeveer zes miljard euro. De rechtszaak loopt al sinds 2012.

In de huidige zaak heeft de NGO RWE opgeroepen de zaak in te trekken. “RWE reduceert zijn reclamecampagne tot het niveau van absurditeit, terwijl het bedrijf zichzelf presenteert als aanjager van de energietransitie”, zegt Sebastian Roters van de milieu- en mensenrechtenorganisatie Orgwald. De rechtszaak gebaseerd op het Energiehandvestverdrag is “een bijzonder verraderlijke poging om effectieve maatregelen ter bestrijding van de klimaatcrisis te onderdrukken.” Toen de elektriciteitscentrale in Eemshavn in gebruik werd genomen, wist RWE al lang dat dit een “onverantwoordelijke daad was tegen de achtergrond van de steeds erger wordende klimaatcrisis.” RWE stelt echter dat de Nederlandse overheid de centrale destijds expliciet heeft gesteund.

Orgwald en de NGO’s Powershift en ClientEarth roepen Duitsland en andere EU-landen op zich terug te trekken uit het Energiehandvestverdrag. Dit is de enige manier om verdere rechtszaken te voorkomen. “Een uitspraak in het voordeel van het bedrijf zou andere regeringen ervan kunnen weerhouden dringend noodzakelijke klimaatbeleidsmaatregelen te nemen”, waarschuwde Francesca Maccha Klein van ClientEarth, een legale organisatie. Ze verwees naar het initiatief van Frankrijk, dat deze week nog ter discussie werd voorgelegd, om de Europese Unie en haar lidstaten uit het verdrag terug te trekken.