Nederland betaalt miljoenen boetes voor datadiscriminatie

De Nederlandse overheid moet een boete van 2,75 miljoen euro betalen voor ernstige overtredingen van de AVG. In het kader van de zogenaamde Toeslagenaffaire (Duits: kinderbijslagzaak) heeft de Belastingdienst al jaren op een discriminerende en onwettige manier Informatie over de nationaliteit van de gebruikte personen, maakte de Autoriteit Persoonsgegevens in december bekend. De regering heeft de fouten inmiddels erkend.

De toezichthouder reageert op u met een boete Schandaal heeft Nederland tot op de dag van vandaag hard op zijn kop gezet. In 2010 eiste de nationale belastingdienst ten onrechte betaling van kinderbijslag van tienduizenden ouders. Zelfs kleine formele fouten bij het invullen van formulieren hebben geleid tot ontstellende eisen, vermoedelijk kan verkeerd burgerschap jarenlang fraudeonderzoeken stigmatiseren. Als gevolg hiervan werden veel gezinnen die afhankelijk waren van overheidssteun op oneerlijke wijze vernietigd.

Het is bewezen dat de aanpak van de autoriteit racistisch was. Zoals de Autoriteit Persoonsgegevens opnam in haar persbericht, gebruikte de Dienst Lastengegevens voor verschillende doeleinden gegevens over de nationaliteit van aanvragers van kinderbijslag als indicator. Informatie over de vraag of iemand een dubbele nationaliteit had, werd bijvoorbeeld opgenomen in de beslissing om ondersteuningsservice te verlenen, hoewel de IRS deze gegevens al lang geleden van meer dan 1,4 miljoen mensen had moeten verwijderen.

Bij het opsporen en bestrijden van fraudegevallen werd ook informatie over de nationaliteit van de getroffenen als verdacht teken gebruikt. Zelfs in het geautomatiseerde risicobeoordelingssysteem voor asielzoekers werd niet-Nederlands staatsburgerschap als een risicofactor beschouwd. Degenen die niet uitsluitend Nederlanders waren, waren zelf verdachte bij de Belastingdienst.

Slachtoffers moesten vechten voor onderwijs

“Inwoners hebben geen andere keuze dan hun overheid toestemming te geven om hun persoonsgegevens te verwerken”, zei de Nederlandse functionaris voor gegevensbescherming Aled Wolfson in een verklaring. Het is daarom essentieel dat iedereen er het volste vertrouwen in heeft dat deze verwerking correct zal gebeuren. “De overheid bewaart of gebruikt geen gegevens over individuen die eigenlijk niet nodig zijn. Er is geen enkele vorm van discriminatie wanneer mensen contact opnemen met de autoriteiten”, aldus Wolfson.

Een woordvoerster van het ministerie van Financiën bevestigde aan netzpolitik.org dat haar huis de boete had aanvaard en maatregelen had genomen om discriminerende verwerking van de gegevens te voorkomen. De Nalevingsdienst heeft onder meer de database met informatie over de dubbele nationaliteit verwijderd.

De Nederlandse overheid heeft een fout gemaakt Hij bekende pas na verschillende pogingen om het te verdoezelen. De slachtoffers van het schandaal moesten jarenlang strijden voor onderwijs en erkenning. Ondertussen kregen ze toezeggingen om het geld terug te betalen en een schadevergoeding van elk 30.000 euro.

Nadat een parlementaire onderzoekscommissie eind 2020 systemische discriminatie en massale onrechtvaardigheid constateerde, viel begin 2021 het hele kabinet. Premier Mark Rutte is terug. Het schandaal heeft de premier blijkbaar op den duur geen blijvende schade toegebracht: bij de verkiezingen in maart was de rechts-liberale Rutte opnieuw de sterkste kracht, Pas in december Het kwam met de andere drie regerende partijen overeen om hun alliantie onder leiding van Rota voort te zetten.

Data highlighting: “Als er iets misgaat, doe het dan goed”

Gevallen over de hele wereld zorgen voor opschudding omdat overheden gevoelige gegevens gebruiken voor geautomatiseerde beoordeling van burgers en daarbij ernstige fouten maken. In Australië bijvoorbeeld stuurde een algoritme ten onrechte betalingsverzoeken naar ontvangers: binnen overheidsgelden en Zo verdronken honderdduizenden mensen in de crisis. Oostenrijk pleit al jaren voor een systeem dat verondersteld wordt de kansen van werkzoekenden op de arbeidsmarkt te voorspellen en systematisch vrouwen en ouderen schade toe te brengen.

De boete in Nederland is misschien wel het eerste geval waarin de overheid een boete moet betalen vanwege op data gebaseerde discriminatie van burgers. Daarom benadrukt de functionaris voor gegevensbescherming Aled Wolfson het fundamentele belang van de zaak. “In een wereld waar de digitalisering snel voortschrijdt, wordt het belang van de bescherming van de persoonlijke gegevens van individuen steeds belangrijker om andere fundamentele rechten zoals veiligheid, eigendom en gezondheid te beschermen.”

De casus is een voorbeeld waarom dit belangrijk is. “De illegale verwerking van gegevens door een algoritme heeft geleid tot een schending van het recht op gelijke behandeling en non-discriminatie”, vervolgt Wolfson. Digitale toepassingen zijn inmiddels onvervangbaar en maken het mogelijk om grote hoeveelheden informatie praktisch te verwerken en te integreren. “Maar als het mis gaat, gaat het ook echt mis.”