Mijnbouwgeheimen: vragen en antwoorden

Verschillende gemeenschappen, waaronder veel inheemse mensen, wonen in de nabijheid van de Phoenix Mine. Ze gebruiken het Izabal-meer, aan de oever waarvan de mijn ligt, als bron van zoet water en levensonderhoud.

Bewoners en lokale activisten beschuldigden de mijn van het veroorzaken van ernstige schade aan het milieu. Bossen worden gekapt, sedimenten uit de mijn zouden het meer vervuilen en rook uit schoorstenen hangt in de lucht. Als gevolg hiervan zouden mensen in de directe omgeving van de mijn huiduitslag en luchtwegaandoeningen hebben. Lokale vissers zeggen geen vis meer te kunnen verkopen uit het vervuilde meer.

Toen de wateren van het meer in 2017 rood kleurden, wat leidde tot protesten van vissersverenigingen, ontkenden zowel Solway als de Guatemalteekse regering dat de mijn verbonden was met het rode water van het meer. In plaats daarvan verklaarden ze dat algen de oorzaak waren van de verkleuring. Uit interne e-mails van Solway Group blijkt echter dat groepsmedewerkers in 2017 al wisten dat de mijn verantwoordelijk was voor de besmetting.

De documenten vermelden niet alleen hoe het bedrijf milieuschade verdoezelt, maar laten ook zien hoe het bedrijf heeft geprobeerd lokale leiders en verenigingen te beïnvloeden.

De operators lijken de communities nauwlettend in de gaten te hebben gehouden: de e-mails bevatten lange tabellen waarin communityleden worden vermeld en de “sleutelspelers” worden beoordeeld als positief, neutraal of negatief op basis van hun “houding ten opzichte van het bedrijf”. Het lek bevatte ook foto’s van journalisten die geïnteresseerd waren in de mijn.

In het geval van de inheemse gemeenschap lijkt het bedrijf gedetailleerde plannen voor hervestiging te hebben gemaakt. Ze lijkt te hebben geprobeerd de samenleving te beïnvloeden door middel van ‘sociale investeringen’, het aannemen en ‘kopen van leiders’. Volgens de interne beoordeling woont de gemeente in een “gebied van hoog mijnbouwbelang”.

In 2019 verklaarde het Grondwettelijk Hof van Guatemala op verzoek van de inheemse bevolking de vergunning om de Phoenix-mijn te exploiteren ongeldig. De reikwijdte van de vergunning is teruggebracht van de oorspronkelijk goedgekeurde 248 vierkante kilometer naar 6,29 vierkante kilometer omdat het MER alleen dit kleinere deel van het gebied bestrijkt. Bovendien zijn de inheemse gemeenschappen in de invloedssfeer van de mijn niet goed geraadpleegd – waardoor de vergunning voorlopig is geschorst. De uitspraak werd definitief in februari 2021.

Foto: Planet Labs / SZ . bewerken

Foto: Planet Labs / SZ . bewerken

Satellietbeelden geven echter aan dat de Fénix-mijn mogelijk is blijven werken zonder een mijnbouwvergunning. Solway ontkende dit desgevraagd en schreef dat de noodzakelijke ontbossing was gedaan voor de doeleinden van het onderzoek, “maar niet de organische laag van de bodem” was verwijderd.

Vertegenwoordigers van de lokale en inheemse gemeenschappen moesten in overleg beslissen of de mijn ooit nog een officiële vergunning zou krijgen. De operatie eindigde in december 2021 – door een beslissing in het voordeel van de mijn. Uit gegevens uit het lek blijkt dat de mijnwerker in aanloop naar het overleg invloed lijkt te hebben uitgeoefend op de bevolking door gerichte betalingen te doen aan ‘sleutelactoren’ en belangenorganisaties.