JMA Biesheuvel: “Reis door mijn kamer”
- De Nederlandse schrijver GMA Bischofel schreef nooit een roman, maar hij schreef wel honderden verhalen. (Deutschlandradio / Faber & Faber Verlag)
In Nederland vind je in bijna elke boekenkast JMA Biesheuvelverhalen. Dit geweldige, kleine monument is in dit land zelden bekend. Tot nu toe zijn er vier van zijn verhalen gepubliceerd: over reizen, familie, liefde en depressie.
Martin Bischofel huilde soms in het openbaar. Ook in maart 2013 op de Nederlandse tv toen hij zijn brief “Brief aan de vader” las, een uitnodiging van vier pagina’s aan een reeds overleden vader, waarin de schrijver zijn zwakheden en angsten opsomt en zijn vader tevergeefs om hulp vraagt.
Biesheuvel (1939-2020) was geobsedeerd door depressie – en hij maakte er geen geheim van. In de zin “Vader, ik voel me schuldig omdat ik geen plezier heb” snikte de auteur, helaas in het Duits vertaald als: “Pa, ik voel me schuldig dat ik er niet van geniet.”
Grote meester van de kleine vorm
Een brief aan de vader is een van de vier teksten in de bundel Biesheuvelverhalen die nu Journey Through My Room verschijnt. Biografie en literaire tekst – zoals alle verhalen van JMA Biesheuvel, die Martin heette en als een groot professor in de petit-vorm werd beschouwd. Hij schreef nooit een roman, maar hij schreef honderden verhalen.
In Nederland ontving hij hiervoor grote literaire prijzen en nationale medailles, terwijl hij in Duitsland alleen met moeite werd ontdekt.
Zijn eerste vertaling, de geweldige titel “Schrei aus dem Souterrain” (1986), blijft uniek en is allang vergeten. In dit opzicht kan de nu gepubliceerde groep worden gecombineerd met vier – waarom slechts vier? Vier verhalen als nieuwe ontdekkingen en hoop op meer vertalingen.
Buitengewone verhalen
Omdat de verhalen van Martin Bishefel uitzonderlijk zijn – op zichzelf, maar ook binnen de traditie van real-life storytelling in Nederland. Vaak beginnen ze heel realistisch in het geheim: praten over familie, vrienden ontmoeten of reizen.
Dus al snel komen sommige personages je bekend voor, zoals de protestantse vader, die ook vatbaar is voor depressies, of de vrouw van Biesheuvel, Eva, die haar hele leven voor Martin zorgt.
Mysterieuze motorrijder op het water
Dramatisch is de nieuwe band slim georganiseerd: het begint met “Moped on the High Seas”, een van de bekendste verhalen van Biesheuvel, en later heet een nieuw literair programma op de Nederlandse televisie: “Brommer op zee”.
In dit verhaal ziet een jongen in de cabine een mysterieuze motorrijder door het water rijden, maar hij wil hem helaas niet meenemen. Een verhaal dat vertelt over verlatenheid en onverzadigbare omzwervingen.
De basisgevoelens in Biesheuvel, die meer wilde reizen maar door zijn depressie niet kon.
De teksten lijken op de zijkant te staan
Dit wordt gevolgd door een uitgebreide “Journey Through My Room”, waarin Bisheville niet alleen zijn studie beschrijft, maar ook een kort cv geeft. Dit wordt gevolgd door een zeer korte surrealistische tekst over de verzending van de Matterhorn en “Brief aan de Vader”.
Deze opstelling is erg slim omdat het als een trechter fungeert. We komen steeds dichter bij Martin Bischoffel, deze geduldige man en innovatieve verteller. Zijn hartverscheurende teksten lijken opzij te zijn verteld, maar ze staan vol met literaire verwijzingen en grappige poëzie.
JMA Biesheuvel: “Reis door mijn kamer”
Uit het Nederlands vertaald door Ulrich Für
Met illustraties van Peter K. Kirchhoff
Uitgeverij Faber & Faber, Leipzig 2021
120 pagina’s, 20 euro
“Vriendelijke twitter-junkie. Totale zombiemaker. Toegewijde spekenthousiast. Voorstander van sociale media. Tv-liefhebber. Woedend bescheiden internetbeoefenaar.”