Hoe het vertrouwen in de wetenschap te vergroten

“We moeten aan mensen communiceren wat wetenschap de samenleving oplevert en welke voordelen het heeft”, eist viroloog Andreas Bergthaler (Medoni Wenen) dinsdag tijdens een discussie over het onderwerp wetenschappelijk scepticisme. Onderzoekers uit verschillende disciplines namen deel.

Achtergrond: Het vertrouwen in de wetenschap is in Oostenrijk lager dan in bijna elk ander EU-land. Ongeveer een derde heeft weinig of geen vertrouwen in de wetenschap. Zevenendertig procent geeft de voorkeur aan “gezond verstand” boven onderzoek, en ruim de helft ziet wetenschap als onderdeel van een elitegroep die van bovenaf communiceert, vanuit de ivoren toren – de belangen en behoeften van “het volk” negerend.

De grote crises van onze tijd kunnen niet worden overwonnen zonder wetenschappelijke kennis, en vooral de klimaatcrisis. Volgens Reinhard Steurer, hoogleraar klimaatbeleid (BOKU Wenen), dragen sommige politici bij aan wetenschappelijke scepsis wanneer ze pleiten voor “gezond verstand” en beweren dat hun standpunt geen wetenschappelijke expertise vereist. Het is voor onderzoekers vaak moeilijk om boodschappen over te brengen “omdat politici mooie sprookjes vertellen – bijvoorbeeld dat Oostenrijk een leider is op het gebied van klimaatbescherming, of dat we problemen met technologie kunnen oplossen”. Storer ziet het als zijn taak om er keer op keer op te wijzen dat de werkelijkheid anders is. Hij merkt op dat “je de fysieke realiteit niet met gezond verstand kunt omkeren”.

Judith Kollenberger (WU Wenen) erkent dat er ook op het gebied van migratie veel mythes bestaan ​​die wetenschappelijk niet te verdedigen zijn: “Onze studies tonen duidelijk aan dat het geen zin heeft om zomaar grenzen te sluiten – mensen zoeken dan naar riskantere en vaak duurdere manieren. Europa.” Hier wordt het bewijs van de wetenschap vaak in twijfel getrokken. “Ik wil niet dat politici bezwijken voor experts, maar dat deze politici luisteren, dat wil zeggen begrijpen wat de wetenschap zegt en daar kritisch mee omgaan.”

Maar viroloog Bergthaler wil niet alleen de politiek uitschelden: “Als onderzoekers zijn we er tot nu toe niet in geslaagd het onderwerp zo breed bekend te maken dat politici die deze opvattingen vertegenwoordigen, worden gekozen.”

De viroloog vindt dat wie de vijandigheid jegens de wetenschap wil wegnemen, moet beginnen bij de jeugd. Dat was trouwens ook een van de strategieën die in Portugal werden gebruikt – twintig jaar geleden hadden de Portugezen nog een vergelijkbare wetenschappelijke kijk op de Oostenrijkers. Het is vandaag anders – geen enkel land staat zo positief tegenover onderzoek en dat is waarschijnlijk de reden waarom het een van de hoogste vaccinatiepercentages heeft.

Maar wetenschapscommunicatie is niet gratis. Judith Kollenberger: “Het ministerie van Wetenschap heeft nu het project Trust in Science gelanceerd, waarbij wetenschapsambassadeurs naar scholen gaan. Maar onderzoekers kunnen dit niet in hun beperkte vrije tijd.”