De staat en de oliemaatschappijen hebben de veiligheid van burgers decennialang genegeerd

Groningen. Volgens een onderzoeksrapport negeren de Nederlandse staat en de oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil decennialang systematisch de veiligheid van burgers tijdens de aardgasproductie, ondanks talloze aardbevingen. Uit een parlementair onderzoek bleek dat “geld belangrijker was dan veiligheid en gezondheid”. “Dit had desastreuze gevolgen.” De commissie presenteerde vrijdag haar eindrapport over de gaswinning in het dorp Zeriga, nabij Groningen.

De commissie sprak van een ‘uniek falen van het systeem’. Hoge politici, waaronder premier Mark Rutte, hebben de ernst van de situatie te lang gebagatelliseerd. De ministers hebben nalatig gehandeld. Politici reageerden geschokt op de uitspraken van de commissie. Premier Mark Rutte zei dat het rapport hem ‘overtuigde’. Voordat er op de inhoud wordt gereageerd, moet het bijna 2.000 pagina’s tellende rapport aandachtig worden gelezen.

Oliemaatschappijen Shell en Exxon Mobil zwijgen over het rapport

De commissie constateerde dat oliemaatschappijen de gasproductie te lang en onnodig hoog hielden, waarbij zij de energiezekerheid als reden daarvoor noemden.

De twee bedrijven die betrokken zijn bij de gasproductie, Shell en Exxon Mobil, accepteren het rapport, maar willen nog geen commentaar geven op de mogelijke gevolgen. Shell gaf toe dat bedrijven onvoldoende aandacht besteedden aan de zorgen van burgers over schade en risico’s. “Groningen is verwaarloosd”, zegt Marjan van Loon, hoofd van Shell Nederland. Een woordvoerder van Exxon Mobil sprak over een belangrijk rapport dat nu aandachtig gelezen moet worden.

De voormalige CEO van Shell voelt ‘spijt, schaamte en verdriet’

Ben van Beurden, destijds hoofd van het olie- en gasbedrijf, getuigde voor het onderzoek in oktober en uitte zijn diepe spijt. Als hij kijkt naar de problemen die de gaswinning veroorzaakt, voelt hij ‘wroeging, schaamte en verdriet’. Maar voormalig ExxonMobil-topman Joost van Roost weigerde te getuigen.

De gaswinning in Groningen in het noorden, vlakbij de grens met de deelstaat Nedersaksen, heeft sinds 1986 ongeveer 1.600 aardbevingen veroorzaakt. Tienduizenden gebouwen raakten zwaar beschadigd en ongeveer 100.000 mensen raakten getroffen. Nog niet alle burgers zijn gecompenseerd. In 2018 besloot de overheid om de productie in 2023 geleidelijk stop te zetten. Het Groningse aardgasveld werd ontdekt in 1959 en de productie begon in 1963. Nederland is na Noorwegen de grootste aardgasproducent van Europa geworden. De staat ontving ruim 360 miljard euro, en de deelnemende oliemaatschappijen Shell en Exxon Mobil ontvingen zo’n 66 miljard euro.

R.N.D./DA