Christopher Columbus: de Italianen, de Spanjaarden of de Portugezen? Panorama

In Genua is er een klein met klimop bedekt huis nabij het centrum. Wapperende vlaggen en vervallen steen. Toeristische attractie, beoordelingen zijn bescheiden. Iemand schreef “Indrukwekkend klein”. Anderen zijn openlijk teleurgesteld. Iemand zegt “grap van de eeuw”. En: “Hij zal zich beslist schamen.”

Hij, dit is Christopher Columbus. Wat hij in zijn jeugd in het eenvoudige huis geloofde, werd niet opgetekend. Op de site lijkt men echter erg trots te zijn op het bezit van een replica van het beroemdste huis van zeelieden ter wereld. Het is gegraveerd in Latijnse letters: “Geen huis verdient meer aandacht dan dat waarin Christoffel Columbus zijn kinderjaren en jeugd doorbracht.” Betekenis: dit is voor ons!

Maar is dit het echt? Inderdaad, de lijst met plaatsen die de geboorteplaats van de beroemde ontdekkingsreiziger willen zijn, is lang. De kuststad Valencia, het dorp Espinosa de Henares van 600, het Mallorcaanse Genua, Ibiza-stad en de Portugese Alentejo – ze beweren allemaal de thuisbasis van Columbus te zijn. Was de zeeman een Spaanse heer? Of een native Portugees? Prehistorie was slechts een vermomming om haar Joodse wortels in een tijd van antisemitisme te verbergen, zoals sommigen beweren? Of is hij de zoon van een Genuese wolwever?

“Soms wil een heel land maar met één persoon geassocieerd worden.”

Dit is precies wat nu definitief moet worden opgehelderd. Hiervoor werd 1.300 km ten zuidwesten van Genua een pantserkamer geopend. Vier botfragmenten werden hier bijna 20 jaar geleden gedumpt die onderzoekers van de Universiteit van Granada ooit uit de kathedraal van Sevilla haalden en ze analyseerden. Als gevolg hiervan zijn ze inderdaad de botten van de West-ontdekker van Amerika. Of de man die naar de Spaanse kroon voer echt een autochtone Italiaan was, zoals veel historici geloven, lieten DNA-analyses uit die tijd geen conclusies trekken. De onderzoekers konden simpelweg niet genoeg genetische informatie krijgen en het project werd opgeschort.

“Het was zo’n verspilling van botten”, zegt Jose Llorente. De forensisch professor uit Granada leek opgewonden toen hij aan de telefoon sprak over het mysterie van de oorsprong van Columbus en het “Colon Admiral” -project. Hij kent de gevoelens erachter wanneer de nog steeds onbetwiste, maar wereldberoemde ontdekkingsreiziger-identiteit geen opheldering behoeft – en iedereen een fluitje van een cent wil. “Soms wil een heel land aan één persoon worden gekoppeld”, zegt hij.

Het “aura-effect” noemt de psychologie dit fenomeen: iedereen die gelooft dat in andermans aura er aantrekkelijker uitziet en contact kan gebruiken voor marketingdoeleinden – met een museum, een passende drank en een eigen wandelpad. Nadat bijvoorbeeld Joseph Ratzinger tot paus Benedictus was gekozen, werd het Beierse dorp Marktl met 2700 inwoners op zijn kop gezet: er waren Benedict’s cakes, Vaticaanbrood, pauselijk bier, kruidenthee Benedictus XVI – en veel ironie dat het over Media Marketel ging. Dat Ratzinger hier slechts de eerste twee jaar van zijn leven woonde en geen echte herinneringen meer aan dezelfde plek had?

23 botten en tandstukken zouden een zekerheid moeten bieden

Als de oorsprong niet volledig is opgehelderd, is de strijd moeilijker. Dit geldt ook voor de reiziger Columbus, genoemd naar steden, scholen en parken over de hele wereld. Zo weigerde de Dominicaanse Republiek, waar ook de stoffelijke resten van de zeeman zouden moeten liggen, de botten eruit te halen. Was er iemand bezorgd over de aantrekkingskracht van het toerisme?

Forensisch wetenschapper Jose Llorente wil niet zo ver gaan, hij is een diplomaat. Daartoe concentreert de wereld zich nu op wat hij ooit in Heidelberg en Munster heeft geleerd: DNA-sequencing. 24 delen zouden helpen: vier botfragmenten van Columbus, twaalf van zijn broer Diego, zeven van zijn zoon Hernandez en zijn tanden.

Open de detailweergave

Laurenti zou Columbus en zijn familieleden bijna zeker 529 jaar na zijn aankomst in Amerika op een andere reis sturen. De overblijfselen worden vanuit Granada naar laboratoria in Rome, Florence, Mexico en de VS gebracht en met de nieuwste methoden geanalyseerd.

De vraag is welke naam uiteindelijk op het meest geanalyseerde DNA lijkt. Columbus uit Noord-Italië? Of een “coulomb” vanuit de Catalaanse en Mallorcaanse invalshoek? Laurenti weet dat onderzoek naar een van de grootste mysteries in de geschiedenis nu wordt bekeken met de ogen van een adelaar – en dat emoties een grote rol spelen. Het benadrukt verder zijn rol als een wereld met een open einde. “We willen gewoon de waarheid achterhalen”, zegt hij.

Het resultaat zal op 12 oktober worden gepubliceerd in een documentaire op de Spaanse televisie – de zogenaamde “Columbusdag”, een nationale feestdag in Spanje. Columbus kan eindelijk zijn eeuwige rust vinden – als Italiaan, Spanjaard of wie dan ook.