Zware regenval en permafrost: hoe klimaatverandering de bergen beïnvloedt

In Tirol is een fragment van een bergtop van twee kilometer lang afgebroken door een aardverschuiving. Misschien is de ontdooiende permafrost de schuldige. Het is niet het enige fenomeen waardoor bergen instorten.

De kracht van de aardverschuiving van afgelopen zondag is het best te zien vanuit de lucht: de structuur van Floghorn Peak in het Tiroler Silvretta-gebergte is gebroken. Waar in juni alles nog bedekt is met sneeuw en wit, verschijnt aan de donkere kant een gat en stroomt een groep zwarte rotsen als een lavastroom door de sneeuw.

Er viel 100.000 kubieke meter rots naar beneden

De enorme aardverschuiving is mogelijk veroorzaakt door het ontdooien van permafrost in de bergen. De Tiroolse geoloog Thomas Feigl schatte dat er minstens 100.000 kubieke meter rots viel van de zuidelijke top van het Fleghorn-massief bij Galtür. Volgens bergredders is zelfs het kruis op de top verdwenen.

Vigel zei dat er tijdens een verkenningstocht duidelijke tekenen waren dat het verdwijnen van permafrost in het gesteente de oorzaak was van het natuurverschijnsel. “Het ijs smelt door de opwarming van de aarde en daardoor storten de bergen in”, legt de geoloog uit. “IJs is de lijm van de bergen en deze lijm verdwijnt langzaam.”

Smeltende permafrost zorgt ervoor dat bergen instorten

Permafrost Permafrost het hele jaar door. Volgens het Kennisplatform Aarde en Milieu van de Vereniging Helmholtz komt permafrost in Duitsland alleen voor in de Zugspitze. IJs in de bergen bindt rotsen samen en speelt ook een rol bij de sterkte van rotsen, zegt Michael Krautplatter, een geomorfoloog aan de Technische Universiteit van München.

Waterpenetrerende rotsen zijn ook een probleem. Als een spleet smelt, kan daar plotseling water binnendringen. De watertemperatuur bereikt drie graden Celsius tot een diepte van 60 meter onder de rots. Dit oplossen op het water gaat veel sneller dan aan de buitenkant.

Volgens de geomorfoloog zou dat bij Flüchthorn ook het geval kunnen zijn: water dringt door de scheuren, interne druk neemt toe, ijs smelt en er ontstaan ​​aardverschuivingen. “Tien jaar geleden verwachtten we dat warmte langzaam van buitenaf door de rotsen zou komen en de permafrost zou doen smelten. We zien nu in de Zugspitze en elders dat water plotseling gebieden binnendringt waarvan we dachten dat ze 30 tot 40 jaar bevroren waren”, zegt Krotplatter.

Experts: Steenslag en aardverschuivingen nemen toe

Krautblatter en zijn team ontwikkelen systemen voor vroegtijdige waarschuwing voor het Alpengebied, dat bijzonder wordt getroffen door klimaatverandering. “De gletsjers trekken zich terug, de permafrost trekt zich terug en zware regenval komt steeds vaker voor”, zegt de geomorfoloog. Bij bergtoerisme moet je echter voor veiligheid zorgen. “In de afgelopen 10 jaar hebben we een ongelooflijke toename gezien van de kritische hoogte van 3.000 meter in de permafrostzone van de Alpen”, zegt Krautplatter.

Deze ontwikkeling is zeer gevaarlijk. “Als je op de verkeerde plek bent, is er geen uitweg”, zegt Krautplatter. Je weet nooit welke piek als volgende zal breken. “Geen enkele voorouder of wat dan ook kan ons dat vertellen, we hebben alleen wetenschap”, zegt de geomorfoloog. De aardverschuiving in Tirol laat zien dat er meer pieken moeten worden waargenomen.

Volgens experts neemt het gevaar van aardverschuivingen toe door klimaatverandering, maar er is geen reden tot paniek. “Veel zich ontwikkelende hotspots in de Alpen zijn bekend en worden beheerd”, zegt glacioloog Jan Beutel van de Universiteit van Innsbruck. Lokale autoriteiten waarschuwen in deze gevallen tijdig of sluiten de sporen af. “Maar het resterende gevaar blijft”, zegt de onderzoeker en berggids.

Rotsblokken bedreigen een Zwitsers bergdorp

De aardverschuiving bij Brienz in het Zwitserse kanton Graubünden, waar al weken naar werd uitgekeken, vond vrijdagnacht plaats. Enorme rotsblokken vielen van de helling en bleven een paar meter voor de oude school van het bergdorp op een hoogte van ongeveer 1.100 meter staan. De weg boven het dorp ligt meters onder het puin, zegt Christian Gartmann, een woordvoerder van de gemeente Albula, waar Prinz vandaan komt. “Prince had veel geluk,” vertelde Gartman aan SRF.

In tegenstelling tot Fleghorn in Tirol is er bij Brienz geen permafrost. De berg beweegt daar al meer dan honderd jaar. De aanhoudende regenval van de afgelopen mei verergerde de situatie in Brienz echter. De snelheid van de aardverschuiving versnelde zo sterk dat ongeveer 80 mensen uit voorzorg in veiligheid werden gebracht.

Er is ook een risico op een grote aardverschuiving in Beieren

Een grote rotsverschuiving of zelfs een aardverschuiving bedreigt de Beierse top, de Hochvogel bij Bad Hindelang in Oberallgäu. Op de top van de Hochvogel is een kloof die steeds dieper wordt. Krutplatter en zijn team houden de top nauwlettend in de gaten en sensoren registreren en rapporteren elke beweging. “De Hochvogel bereidt zich voor op een bijzonder grote steenverschuiving”, zegt de geomorfoloog.

Bij de Zugspitze zullen steeds kleinere stukken breken, maar de onderzoekers gaan ervan uit dat bij Hochvogel 260.000 kubieke meter steen zal breken. “Dat is de helft van de bovenkant, die dan afbreekt, dat komt niet vaak voor”, legt Krautplatter uit. In tegenstelling tot Zwitserland zullen de dichtstbijzijnde steden niet direct worden beïnvloed door de rotsval. Iedereen moet echter tijdig worden gewaarschuwd, vooral wandelaars en bergbeklimmers.

Zware regen versnelt het vallen van stenen

Net als in Brienz is er geen permafrost in Hochvogel. Daarvoor is de berg met 2592 meter te laag – Fluhorn in Tirol is zo’n 3400 meter hoog. Het is al meer dan 100 jaar bekend dat Hochvogel breekt. Rotsvallen zijn volkomen normaal in de Alpen.

Het probleem: zware regenval verergert de situatie ook hier. “De Hochvogel beweegt vijf, zes of zeven keer sneller na hevige regenval. Zware regenval komt vaker voor door klimaatverandering”, zegt Krautplatter. Permafrost en de frequentie van hevige regenval zijn factoren die de frequentie van gesteenteneerslag sterk beïnvloeden. “Het enige dat we kunnen tegengaan, is de snelle ontwikkeling van systemen voor vroegtijdige waarschuwing”, zegt Krautplatter. Zodat zo min mogelijk mensen slachtoffer worden van vallende stenen of aardverschuivingen. Want een omgevallen berg is niet altijd zo desolaat als de Floghorn van afgelopen zondag.