Waarom Von der Leyen Meloni omarmen?
Ursula von der Leyen en Georgia Meloni samen. Mooie foto’s tussen de voorzitter van de Commissie en de minister-president, die al lang als tegenpolen in omloop zijn. Online staan mensen versteld van de jumelage en zien ze ofwel verraad van hoopvolle conservatieven ofwel toegeven van de Leyens aan rechtsextremisten. Maar wat zit er werkelijk achter deze foto’s?
Aanleiding was de ontmoeting van de Europese Unie met de Tunesische president Kais Saied. Naast von der Leyen en Meloni was er ook premier Mark Rutte. Von der Leyen beloofde in totaal ongeveer 1,1 miljard voor de Tunesische staatsbegroting, waarvan 150 miljoen “onmiddellijk”. Hoewel Said verklaarde dat zijn land niet de rol van “grenspolitie” voor Europa zou spelen. Maar dit is de eigenlijke rol die Meloni voor Tunesië bedoelde.
De top kan dan ook worden gezien als een diplomatieke overwinning voor Rome. Het verklaarde doel van de regering van Meloni is immers om de islamitische landen van de Middellandse Zee te stabiliseren en, indien nodig, te financieren om de overtochten te voorkomen voordat ze plaatsvinden. Het feit dat dit niet alleen vanuit de Italiaanse begroting, maar ook vanuit de EU-begroting wordt aangevochten, toont duidelijk aan dat Italië, in tegenstelling tot de M5S Lega-regering, Brussel kan winnen als instrument van dit beleid in plaats van de EU alleen als doel te zien – zoals zolang je maar aan de Italiaanse eisen voldoet natuurlijk.
Vergeet de andere verschillen rond deze samenwerking niet. Daar moet men duidelijk over zijn, ook al lijkt het alsof Italië naar de EU neigt. Het tegendeel is zelfs waar: het is inderdaad de EU-Commissie die momenteel Italië benadert. De commissaris heeft daar alle reden toe. De regering van Meloni valt als enige van de grote EU-landen relatief stevig in de EU: in Frankrijk krijgt Emmanuel Macron te maken met een onbestuurbaar parlement, en in Duitsland regeert een driepartijencoalitie bij toeval of bij voorbaat.
Terwijl er in dit land altijd angst bestaat om samen te smelten met de zogenaamde “postfascisten”, begon het onderhandelen over de macht al lang geleden op het niveau van de Europese Unie. Centraal staat de Europese Volkspartij (EVP), waartoe de partijen van de Duitse Bond behoren. Een paar maanden geleden probeerde de leider van de Europese Volkspartij, Manfred Weber, niet alleen voort te bouwen op de meer conservatieve standpunten van andere rechtse partijen op het gebied van immigratie, maar overwoog hij zelfs een mogelijke alliantie met de Europese Conservatieve Hervormers (EKR), die samen met Melonis Fratelli d’Italia ook de Spaanse Vox-partij, de Finse partij en de Zweedse Democraten omvat.
Al deze partijen zullen waarschijnlijk aanzienlijke winst boeken bij de komende verkiezingen voor het Europees Parlement, terwijl de Europese Volkspartij waarschijnlijk verliezen zal lijden. Dit betekent dat de Europese Volkspartij de macht dreigt te verliezen aan de socialisten. Je moet op zijn minst naar opties zoeken om niet in de val te lopen, zoals de Duitse Christen-Democratische Unie, waar allianties alleen mogelijk zijn met linkse partijen. In tegenstelling tot de AfD op nationaal niveau, heeft de EKR niet zo’n pariastatus op EU-niveau.
Er moet ook worden opgemerkt dat de partij van Meloni vier jaar lang deel uitmaakte van een centrumrechtse competitie genaamd de Popolo della Libertà. Deze fusie van Allenaza Nazionale – voorloper van Fratelli d’Italia – en Silvio Berlusocni’s Forza Italia maakte deel uit van de EVP-familie. Meloni maakte dus deel uit van de Europese Volkspartij op EU-niveau toen ze minister van Sport en Jeugd was in de laatste regering van Berlusconi. Dus het “postfascistisch” verklaren is niet zo eenvoudig als men vaak hoopt.
En in dit opzicht is Von der Leyen de de facto indiener. Na de volgende verkiezingen zou de EKR kunnen proberen om andere rechtse identiteitspartijen in haar baan op te nemen en zo een de facto oppositiemacht te vormen tegen de nieuwe wetgevende macht in het EU-parlement. De sterkste partij in deze oppositie zou de Fratelli d’Italia zijn. Von der Leyen heeft dus alle reden om met Meloni op de foto te gaan. Niet in de laatste plaats omdat zijn interne rivaal Weber bij de laatste verkiezingen werd gepasseerd, ook al werd hij al behandeld als hoofd van de EU-commissie. Von der Leyen wordt nu beschouwd als geïsoleerd in de partij en in de Europese Unie.