Teamgeest: samenwerken – een spectrum van wetenschap
Wij mensen zijn niet de enige levende wezens die in groepen samenleven. Hetzelfde is het geval met onze naaste verwant, de chimpansee. Ze leven in kleine eenheden en vormen een efficiënt sociaal systeem. Ze zorgen voor elkaar, smeden vriendschappen en vechten samen tegen vijanden. Hun bundels zijn hiërarchisch georganiseerd en worden geleid door een “alfa”, meestal mannelijk. Dit plaatst zichzelf niet aan de top van de groep, aangezien dit het sterkste dier is. Nee, hij staat bovenaan de hiërarchie omdat hij een groot en stabiel netwerk van supporters heeft opgebouwd.
Om chimpansees goed samen te laten leven, hoeft de groep niet erg groot te zijn. Individuele dieren moeten elkaar kennen. Twee dieren die elkaar nog nooit hebben gezien, nooit zij aan zij hebben gevochten en nooit luizen uit elkaars vacht hebben gezocht, weten niet of ze elkaar kunnen vertrouwen en of het de moeite waard is om elkaar te helpen. Hoe meer dieren in de groep, hoe moeilijker het is om sociale banden te onderhouden en hoe zwakker ze worden. In het wild vormen ongeveer 20 tot 50 dieren een typische groep. Als dit te groot wordt, splitsen de subgroepen zich en verschijnt er een nieuw pakket. Zelden werken verschillende groepen chimpansees samen. Hoogstwaarschijnlijk concurreren ze op territoriale aanspraken en voedsel of vechten ze met elkaar [3].
Nu zou je kunnen denken dat dit ook voor ons mensen geldt en dat de hersenen van chimpansees en mensen sowieso hetzelfde zijn, want deze dieren zijn onze naaste verwanten. Je hebt gelijk, het essentiële verschil ontbreekt nog. Wat is dit nu?
De reden hiervoor is dat het menselijk brein in de loop van de evolutie anders is geëvolueerd dan alle andere levende wezens. Dit betekent niet alleen het benodigde volume of de benodigde energie (in rust 25% van de lichaamsenergie, bij apen ongeveer 8%), maar vooral de algemene functie. In de loop van de tijd is er een systeem ontstaan waarmee we in de zin van vergelijking werken [4] een telefoontje.
U kent de term “besturingssysteem” misschien wel uit de wereld van de informatietechnologie. Een besturingssysteem is een verzameling programma’s die computerbronnen beheren en toepassingsprogramma’s leveren. Typische taken zijn onder meer gebruikerscommunicatie, het laden, uitvoeren en afsluiten van programma’s, het beheren van geheugenruimte voor applicaties en het beheren en bedienen van aangesloten apparaten [5].
Evenzo regelt het menselijke besturingssysteem de manier waarop we communiceren. Het controleert programma’s die ons gedrag verklaren en bepalen op welke inhoud we het liefst reageren. Dit systeem heeft zichzelf bewezen in de loop van onze evolutie en zorgt ervoor dat we aan de top van de voedselketen blijven.