Oink (NL/B 2022): Review: Artechock
Ontsnap uit de vleesmolen
De Nederlandse poppencartoon vertelt het verhaal van hoe een negenjarig meisje een geschenk van een varken naar haar hart neemt en voorkomt dat het een worst wordt.
Op haar negende verjaardag wil Babs, die met haar liefhebbende ouders in een prachtig huis in een klein stadje in Nederland woont, een puppy. Omdat haar vader allergisch is voor hondenhaar, komt daar niets van terecht. Maar dan verschijnt opa Tuitjes verrassend, thuiskomend uit de States met een koffer en een banjo na een afwezigheid van 25 jaar. Babs en haar beste vriend Tijn vinden het maar niks dat opa ongevraagd het tuinhuisje intrekt. Ze halen ook een trucje uit door vijf slakken in zijn bed te verstoppen. Maar toen gaf opa Babs een varkentje, dat ze Oink noemde.
Terwijl Babs het roze varken meteen in haar hart sluit, is haar moeder Margreet, een gepassioneerd vegetariër, zeer sceptisch en stelt ze strenge regels. Oink mag dus niet in huis of in de moestuin zo geliefd. En Oink kan niet alles doorslikken. Omdat Knorretje niet gehoorzaamt, moet Babs hem naar de puppyschool brengen om wat manieren te leren.
Diepe vriendschappen tussen kinderen en dieren is een klassiek motief in kinderfilms, denk maar aan klassiekers als Lassie of Free Willy, maar ook moderne als The Fox and the Girl, East Wind, My Friend the Dolphin of Belle & Sebastian. Sta in de traditie OinkHet is de eerste speelfilm van de in Nederland geboren regisseur Masha Halberstad uit 1973 en de eerste stop-motionfilm die in Nederland is opgenomen. De film, die met ongeveer 73 minuten geschikt is voor jonge kinderen, opende in 2022 de Kplus-sectie van de Berlinale Generation en won als eerste animatiefilm het Gouden Kalf voor Beste Film, Beste Regie, Beste Film en Beste Production Design.
inderdaad Oink Hij praat niet alleen over buitengewone vriendschap, maar raakt op het tweede niveau ook serieuze onderwerpen aan, zoals kritiek op vleesconsumptie, verraad aan vertrouwen en hunkering naar roem, die ook steeds meer oudere bioscoopbezoekers aanspreken. Meelevende zorgen als dierenwelzijn, gezonde voeding en duurzaamheid worden niet op een educatieve manier behandeld, maar op een kindvriendelijke en onderhoudende manier. Dat blijkt bijvoorbeeld wanneer een verdachte Tijn op een geschikt moment Tuitjes’ mysterieuze grote tas opent en daarin een vleesmolen ontdekt. Tuetjes beweert schijnheilig dat worst maken zijn hobby is, maar dan met drop en pinda’s in plaats van vlees. Babs gelooft hem, maar Teigen niet. Daarom maken kinderen ruzie. Als opa plotseling met Oink verdwijnt, blijkt dat hij mee wil doen aan de wedstrijd Worstkoning van de Eeuw en van het biggetje een worst wil maken.
Het gelaagde karakterontwerp, de gedetailleerde uitrusting, het kindvriendelijke drama en de puntige dialogen laten zien dat Halberstad inderdaad behoorlijk wat animatie-ervaring heeft opgedaan. Na haar studie aan de kunstacademie ArtEZ in Arnhem werkte ze als animator bij de productie van verschillende speelfilms zoals hoe te overleven (2008) en Risico’s nemen (2012) Hij speelde in en regisseerde een aantal korte animatiefilms, series en muziekvideo’s. Voor haar eerste speelfilm richtte ze samen met producer Marilyn Sloat een Holy Motion Animation-studio van 600 vierkante meter op in een voormalige garage in Arnhem, waar de Nederlands-Belgische coproductie meer dan 200 draaidagen in beslag nam. Halberstad koos het kinderboek “Oink’s Revenge” van bestsellerauteur Tosca Menten als model, waarbij Fiona van Heemstra het scenario schreef.
De lat voor het project lag hoog, zo onderstreept de producent in het persbericht: “We wilden een film maken in de Aardman-traditie, waar geestige humor enorm belangrijk is en die kinderen aanspreekt, maar ook hun ouders en grootouders. “Hoewel de personages met hun enorme, expressieve hoofden, het fantastische tempo van het verhaal en de glimlachfactor zeker de klassiekers van het Britse plasticine-gieten zouden kunnen bijhouden, is het genoeg.
Oink Het komt niet altijd in de buurt van het vakmanschap van Aardman. Als de big bijvoorbeeld in de moestuin rondloopt, blijven de pootjes scherp gestrekt, wat nogal onnatuurlijk oogt. Daarnaast overdrijft het Nederlandse team het ogenschijnlijk obsessieve gebruik van fecale humor. Dat de big zijn uitscheidingsorganen niet voldoende kan beheersen om door de menselijke beschaving te worden getolereerd, wordt hier te veel gebruikt.
Veel beter is de knappe mix van humor en drama, aangezien Halberstad zich laat inspireren door de boeken van Roald Dahl, waarin kinderen zich vaak moeten bevrijden uit de handen van gevaarlijke, onbetrouwbare volwassenen. Het idee van een schattig klein varkentje in een worstenautomaat is misschien angstaanjagend voor veel jonge kijkers, maar het wordt hier slim gepareerd door hilarische grappen en fantasierijke kinderen die zulke nare plannen kunnen dwarsbomen. Een voorbeeld hiervan is een even spannende als merkwaardige achtervolging kort voor het einde van de periode, wanneer Babs, Teigen, Margaret, resolute tante Christine en een boer een weggelopen grootvader achtervolgen in een skelter, tractor en maaidorser.
Reinhard Kleiber