De overwinning van Geert Wilders en de fragiele toekomst van een rechtse regering

Den Haag. Vol ongeloof grijpt Geert Wilders zijn platinablonde haar vast en doet een dansje van vreugde. Dat was 22 november. De zestigjarige extreemrechtse populist en zijn Partij voor de Vrijheid (PVV) zijn de sterkste kracht geworden bij de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. Na twintig jaar in de oppositie stond de rechtse partij op het punt zijn grote overwinning te behalen: hij kon deelnemen aan de regering.

Zeven maanden later ging Wilders anti-islampartij een coalitie aan met drie andere rechtse partijen. De regering komt aanstaande vrijdag bijeen voor een oprichtingsvergadering en wordt volgende dinsdag beëdigd bij koning Willem-Alexander.

“We schrijven vandaag geschiedenis”, zei Wilders bij de presentatie van het regeerakkoord. “De zon zal weer schijnen in Nederland.”

Maar de verschuiving naar rechts zal gevolgen hebben voor het land, dat een lange traditie van tolerantie jegens minderheden kent. Het gezellige Noordzeeland heeft van de zoektocht naar consensus al eeuwenlang zijn levensprincipe gemaakt. Extremistische opvattingen worden verworpen. Maar het land wordt nu geconfronteerd met een experiment dat grote risico’s met zich meebrengt.

De alliantie is niet bijzonder stabiel

De nieuwe alliantie is niet geheel stabiel, zoals de moeizame onderhandelingen al hebben bewezen. Alleen de rechts-liberale VVD-partij onder voormalig premier Mark Rutte heeft enige regeringservaring. Nieuw zijn de centrumrechtse NSC en de populistische boerenpartij BBB, die voortkwamen uit de massale boerenprotesten van de afgelopen jaren. De VVD en de Nationale Veiligheidsraad stemden met tegenzin in met het bondgenootschap met Wilders.

Om dit te doen moest Wilders diep graven. Hij heeft een groot deel van zijn eisen – zoals het verbod op de Koran en het vertrek van Nederland uit de Europese Unie – uitgesteld. Hij gaf zelfs de functie van premier op. Voormalig onpartijdig Dick Schoff zal nu het roer overnemen. Maar hoe permanent is de verandering van Wilder? De gematigde partijen drongen aan op een gezamenlijke verklaring over de eerbiediging van de rechtsstaat. De vier bevestigen dat ze zich eraan zullen houden. Maar het feit dat loyaliteit aan de Grondwet niet als vanzelfsprekend kan worden beschouwd, is voor velen een somber voorteken.

Toekomstige ministers met racistisch vocabulaire

De zorgen – ook onder coalitiepartners – werden groter toen de namen van de toekomstige ministers en staatssecretarissen van de PVV bekend werden. Bij veel mensen stonden de haren in de nek: toekomstige ministers en staatssecretarissen hadden zich vooral onderscheiden met racistische en extreemrechtse uitspraken. Net zoals Wilders, die eerder op Twitter een bericht over de islam schreef, waarin hij het een “verachtelijke, verwerpelijke, gewelddadige en haatzaaiende religie” noemde:

Bijvoorbeeld Marjoleine Fabre, de nieuwe minister van Asiel. Het is het meest controversieel vanwege zijn extremistische standpunten over de islam en immigratie. Het is bijvoorbeeld al jaren een theorie van ‘herbevolking’. Rechts-extremisten gebruiken deze nazi-term om de uitwisseling van bevolkingsgroepen via migratie te beschrijven die zogenaamd door de elite was gepland. De veiligheidsdiensten hebben het over een zeer gevaarlijke complottheorie.

De omslag kwam begin deze week plotseling, wellicht onder druk van coalitiepartners: tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer distantieerde Faber zich van uitspraken over de bevolkingsruil. Ik zei dat als oppositiepoliticus. Maar als minister zal ik handelen zoals een minister dat zou moeten doen, maar de oppositie heeft grote twijfels over haar oprechtheid. Ten slotte herhaalde ze dat migratie ‘zeer zorgwekkende demografische ontwikkelingen’ veroorzaakt.

Ook de efficiëntie is twijfelachtig

Ook bestaan ​​er twijfels over de competentie van extreemrechtse regeringsleden. Bijna niemand heeft ervaring in leidinggevende functies. Er is een voormalige Mascara-strijder en een medewerker van een extreemrechtse televisiezender. Wat de bekende Volkskrant-columniste Sheila Setalsingh betreft, is het duidelijk: “Geert Wilders kan niets en wil niets doen.” Al ruim twintig jaar slaagt hij er niet in een stabiel netwerk van capabele mensen op te bouwen. Nu is het feit dat hij geen vast feest heeft wraak, hij is het enige lid. “Wilders wil het alleen doen, hij wil volledige controle”, zegt Setalsingh.

De vraag is: hoe zal hij zichzelf in de toekomst positioneren? Hij zit al twintig jaar in de Tweede Kamer en provoceert vanuit de oppositie. Bijna niemand kon zich voorstellen dat hij zich zou terugtrekken. Maar zal de nieuwe premier Schöff de druk kunnen weerstaan ​​of zal hij zich als een marionet in de handen van Wilders laten leiden?

Het eerste obstakel voor de 67-jarige Schoof is het overheidsprogramma. Tot nu toe ligt er alleen een regeerakkoord waarin de plannen grofweg zijn vastgelegd. De nieuwe regering zal de details moeten uitwerken. Maar inhoudelijk liggen de twee partijen ver uit elkaar. Het enige waar ze het over eens waren, was een aanzienlijke vermindering van de immigratie.

Radicaal pad naar rechts

De kiezers van Wilder verwachten radicale veranderingen: minder asielzoekers, minder immigranten, minder ecosystemen voor boeren, meer geld in hun portemonnee en meer appartementen. Wilders beloofde ‘het strengste asielbeleid ooit’. “Wij zullen in Brussel aan tafel gaan zitten”, verklaarde Boerenpartijleider Caroline van der Plas. Maar het is nu al duidelijk dat de nieuwe regering niets zal kunnen bereiken: omdat internationale verdragen dat niet toestaan, omdat de grenzen niet gesloten kunnen worden of omdat ze simpelweg te duur zijn.

Zelfs het rechtse dagblad De Telegraaf betwijfelt of deze regering het tot Kerstmis zal volhouden. “Een gebrek aan wederzijds vertrouwen en een gebrek aan respect”, constateerde hoofdcommentator Wouter de Winter. “De nieuwe regering is nog niet beëdigd, maar alles wijst er al op dat zowel de VVD als de Nationale Veiligheidsraad weten dat ze er maar voor korte tijd zullen zijn.”

Maar wat dan? De gematigde partners van Wilder vrezen nieuwe verkiezingen. De populist zal het falen aan zijn partners en aan Europa wijten. De waarschijnlijke uitkomst: de woede van de burgers zal groter worden en de PVV van Wilder zal sterker worden. Dat blijkt al uit de peilingen.

RND/DA