Bijeenkomst in Brussel: NAVO moet voorkomen dat de Poetin-val wordt gesloten
NAVO moet voorkomen dat de Poetin-val wordt gesloten
Oekraïense soldaat op de voorgrond in het oosten van het land. Het conflict met pro-Russische separatisten begon in 2014
Wat: AP
De NAVO-Rusland Raad komt voor het eerst in meer dan twee jaar bijeen. Aan Russische zijde onderhandelt de vice-minister van Buitenlandse Zaken Grushko, die door velen wordt herinnerd als “arrogant en bevroren”. Sommige dingen in de vergadering zullen anders zijn dan in het verleden.
mElke doordeweekse ochtend, om 10 uur, in de grote, tapbestendige conferentieruimte op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel: De NAVO-Rusland Raad komt voor het eerst in tweeënhalf jaar bijeen. Veel op het spel: na veiligheidsbesprekingen tussen Washington en Moskou op maandag in Genève, is dit de tweede ontmoeting van het Westen met Rusland.
In december eiste president Vladimir Poetin eindelijk “veiligheidsgaranties” van de NAVO in een conceptverdrag dat al volledig was opgesteld. Het Kremlin wil een nieuwe veiligheidsarchitectuur in Europa creëren en het continent opdelen in invloedssferen.
Er is dus veel om over te praten. Daarom stemde Moskou ermee in deze keer een bijeenkomst in Brussel te houden. Dat was de laatste tijd anders, jarenlang heeft het Kremlin zelfs niet gereageerd op de oproepen van de NAVO. De reden: sinds de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 zijn vergaderingen vaak bevroren: beschuldigingen, bedreigingen, ruzies over de agenda – uiteindelijk verliet de Russische vertegenwoordiger vaak de tafel zonder een groet.
Tijdens de vergadering van woensdag zal dat anders zijn. De ambassadeurs van de 30 lidstaten en Rusland ontmoeten elkaar niet meer alleen onder voorzitterschap van NAVO-president Jens Stoltenberg. Deze keer zijn hoge diplomaten en generaals uit Washington en Moskou in de zaal – en ze zullen het heft in eigen handen nemen.
Net als in Genève zal de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Wendy Sherman aanwezig zijn. Moskou, aan de andere kant, zal Sergei Ryabkov niet sturen, zoals het twee dagen geleden was, maar – vergezeld van generaal Alexander Fomin – een andere vice-minister van Buitenlandse Zaken: Alexander Grushko. De 66-jarige is een bekende in Brussel en was van 2012 tot 2018 de ambassadeur van Rusland bij de NAVO. In de militaire en diplomatieke kringen van de alliantie wordt de man vandaag de dag nog steeds gezegd als “gepolijst, arrogant en ijskoud”.
“Sabelrammelaars, dreigende gebaren, spierspelletjes – dit is de strategie van Poetin”
Voorafgaand aan de besprekingen tussen Rusland en de Verenigde Staten sprak de Washington-correspondent Schwarzkopf van een “beetje geratel van de zwaarden” van de kant van de Amerikanen. De Wanner-correspondent van Moskou gelooft in het zoeken naar “de kleinst mogelijke noemer”.
Wat er woensdagochtend precies gaat gebeuren, weet Allianz niet. “Er is een soort van spanning”, zegt een diplomaat. Gaan de gesprekken nog acht uur door, zoals in Genève? Zal Moskou de vergadering openen met een veertig minuten durende blitzkrieg tegen het Westen?
Grushko is, zoals iedereen in Brussel weet, van een ander kaliber dan zijn collega Ryabkov. Een andere diplomaat vraagt: “Wat gebeurt er als de Russen snel opstaan en dan ’s avonds in opstand komen met de ‘groene mannen’ in de Baltische staten om ons onder druk te zetten?”
Een tweet van de Russische ambassade in Londen maandagmiddag zorgde voor opschudding op het hoofdkantoor. Minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov viel de alliantie frontaal aan: “De NAVO is een puur geopolitiek project geworden, met als doel de controle over die gebieden die verweesd zijn geraakt sinds het einde van het Warschaupact en de Sovjet-Unie.”
Praat je zo over NAVO-leden zoals Polen of Litouwen als je serieus wilt onderhandelen? Iets anders maakte de NAVO-strategen woedend: onderminister van Buitenlandse Zaken Ryabkov zei maandag minachtend in Genève dat de NAVO “moeten inpakken en tot het uiterste gaan van 1997”.
Naast Amerika en Canada nemen nu woensdagochtend voor het eerst 28 Europese landen deel aan gesprekken met Moskou. Dit is belangrijk vanuit het oogpunt van de NAVO. De alliantie weet dat Poetin vooral naar Washington kijkt en geeft er de voorkeur aan om alle vragen over de veiligheidsarchitectuur in Europa alleen met de Amerikaanse president Joe Biden af te handelen. Het is een evenwichtsoefening: de NAVO moet voorkomen dat de Poetin-val wordt gesloten, en er moet worden voorkomen dat het Westen wordt verdeeld door Moskou.
De eisen van Rusland liggen al op tafel en voor veel NAVO-landen lijken ze een “dictaat”. “We zouden zeker niet willen dat Moskou de ene paragraaf na de andere doorwerkt”, zegt de alliantie. Poetin wil dat de NAVO zich ertoe verbindt in de toekomst geen activiteiten meer te ondernemen in Oekraïne of Oost-Europa. Bovendien mogen geen andere landen toetreden tot de alliantie. Het is een frontale aanval.
Poetin heeft nu geen handen meer. Dit zijn eisen die de NAVO nooit kan accepteren. Alleen de staat zelf en de 30 leden van de coalitie konden beslissen of ze Oekraïne al dan niet accepteren, zei Stoltenberg: “Niemand anders heeft het recht om er iets over te zeggen.”
Maar er zijn ook vraagstukken waar convergentie mogelijk lijkt: meer transparantie in militaire oefeningen, betere communicatiekanalen en ontwapening. “Hopelijk kunnen we het eens worden over hoe we verder moeten gaan en het eens worden over een reeks vergaderingen”, zei Stoltenberg. Hij wil een langdurig “proces” lanceren waarin de twee partijen eerlijk spreken en op een gegeven moment punt voor punt beginnen te onderhandelen. Maar zal Moskou een rol spelen?
Militaire kringen van de NAVO beweren dat de opbouw van Russische troepen aan de grens met Oekraïne doorgaat en dat Moskou in staat zal zijn om Oekraïne van drie kanten tegelijk aan te vallen – en ook kan rekenen op de versterking van tientallen Russische troepen. Duizenden soldaten uit de separatistische gebieden van de Donbass. Dit is de sombere en dreigende achtergrond waartegen de gesprekken in Brussel zich nu afspelen.