Nederland mist nog steeds een plan

Vijfdeo Verschillende lidstaten hebben hun eerste geld al ontvangen uit het COVID-19 Wederopbouwfonds van de Europese Unie. Portugal en Spanje waren de eerste twee landen die groen licht kregen voor nationale ontwikkelingsplannen. Duitsland ontving ook de eerste tranche van de 25,6 miljard die het van het bouwfonds verschuldigd was, wat volgens de huidige cijfers ongeveer 800 miljard euro is. Anderen namen meer tijd en presenteerden hun nationale wederopbouwplannen pas maanden na de deadline die oorspronkelijk eind april was vastgesteld.

In Bulgarije had dit bijvoorbeeld iets te maken met het feit dat er een regeringscrisis was. Nu heeft het land echter als voorlaatste van de 27 lidstaten vrijdag ook zijn ontwikkelingsplan gepresenteerd in Brussel, zo maakte de Europese Commissie bekend. Er is nog maar één land over: Nederland. Het is geen toeval. Lange tijd heeft de regering van de Nederlandse premier Mark Rutte het bouwfonds streng verboden. Nadat ze akkoord was gegaan met de steun, liet ze bij elke gelegenheid weten dat het de laatste lidstaat zou zijn die zijn ontwikkelingsplan zou presenteren – om nog een politiek statement te maken. De commissie maakte vrijdag bekend dat zij zal blijven samenwerken met de Nederlandse autoriteiten om te komen tot een hoogwaardig ontwikkelingsplan – dit kan ook worden opgevat als gericht advies tegen premier Rutte.

De Europese Commissie heeft tot dusver 22 ontwikkelingsplannen goedgekeurd. Niet-goedgekeurde plannen omvatten nog steeds de nationale ontwikkelingsplannen van Hongarije en Polen. De Commissie heeft dit bewust lange tijd achtergehouden om het geschil over de rechtsstaat in beide landen onder druk te zetten. Met name met betrekking tot Polen zijn de spanningen de afgelopen dagen weer opgelopen sinds het Poolse Grondwettelijk Hof verschillende bepalingen van het EU-verdrag onverenigbaar heeft verklaard met de Poolse grondwet. Er staat veel geld op het spel voor Polen. De staat heeft met zijn ontwikkelingsplan 23,9 miljard euro aan subsidies en 12,1 miljard euro aan leningen aangevraagd. Daarnaast kan het tot augustus 2023 verdere leningen aanvragen bij het Bouwfonds, met een totaal leenbedrag van 34,2 miljard euro.

Tegen de achtergrond van de ruzie over de rechtsstaat donderdagavond sprak de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement zich uit voor een verwijzing naar het Europees Hof van Justitie tegen de Europese Commissie. De reden is dat de autoriteit het rechtsstaatmechanisme tegen de twee staten nog niet heeft geïmplementeerd. Dit nieuw opgerichte mechanisme stelt staten in staat de financiering stop te zetten als er twijfel bestaat over de rechtsstaat. Het is echter onzeker of het Parlement daadwerkelijk zal vervolgen.