De Waldseemüller-kaart: hoe een cartograaf Amerika heeft uitgevonden
Het feit dat het bestaan van een vierde en vooral afzonderlijk continent helemaal niet overeenkomt met het begrip tijd, is wat Lyman onderscheidt bij het noemen van Amerika. Dat Ringmann dit feit als natuurlijk en bewezen presenteert, is buitengewoon, omdat hij de wereld van die tijd uitbreidde tot buiten de verbeelding van zijn tijdgenoten. Christoffel Columbus was er zelf van overtuigd dat de eilanden waarop hij landde tot Azië behoorden. Zijn ontdekking was misschien verrassend voor Europa, maar het was niet echt een keerpunt. De Portugezen en Spanjaarden deden in de 15e eeuw regelmatig “ontdekkingen” tijdens hun reizen door Afrika en Azië.
Korte notitie van Ringmann | Matthias Ringmann geeft in zijn boek “Cosmographiae Introductio” aan dat de wereld in vier delen is verdeeld, waarvan de derde een “insula” is, dat wil zeggen volledig omringd door de zee. Als bewijs hiervoor noemde hij alleen dat deze “samenzwering”, dat wil zeggen, werd gezien.
Maar om een ”nieuwe wereld” aangetrokken te vinden, zoals men ooit geloofde dat er alleen de oceaan is Op de enorme wereldkaart, moeten de tijdgenoten van Waldseemüller de mensen vandaag hebben laten zien hoe graag de ontdekking van een aardachtige planeet in een ver sterrenstelsel – ook een bewoonde – was, want mensen leefden duidelijk ook in landen ten zuiden van de evenaar. Eerder werd aangenomen, zo niet onmogelijk, dat het uiterst onwaarschijnlijk was dat de mythische antipoden, “antipoden”, werkelijk bestonden en dat ze toegankelijk waren voor schepen. Maar dit is precies wat de Florentijnse Amerigo Vespucci beschreef in zijn reisverslagen, waardoor deze boeken aan het begin van de zestiende eeuw in Europa begerenswaardiger werden dan andere.
Vogue Denktank
Ringmann schreef zijn kleine maar explosieve werk op een kaart van Waldseemüller in Saint-De, 70 kilometer hemelsbreed van Freiburg in de Franse Vogezen, toen het hertogdom Lotharingen. Op uitnodiging van hertog Rene II vormden Ringmann en Waldseemüller de Vossagnsee Grammar School, de cirkel van de cartograaf. Hun taak was om als het ware een nieuwe serie multimediakaarten te maken: naast de grote wereldkaart en begeleidende tekst voor “Cosmographiae Introductio”, bevatte het ook een wereldbolsegmentkaart, een inklapbare wereldbol die de koper volgens de instructies kon monteren. Alleen al dit vroegmoderne mediapakket moet voor tijdgenoten een sensatie zijn geweest.
“Qua inhoud was Ringmann nummer één” bij het samenstellen van het kaartmateriaal, legt Lyman uit; Aan de andere kant was het Waldseemüller die werkte en de kaart tekende. Hertog Rene had uitstekende contacten in de centra van de Europese macht en kon daardoor de werelden voorzien van een groot aantal gedeeltelijk geheime bronnen. Het team van Waldseemüller-Ringmann kon onder meer verwijzen naar Vespucci’s brief “Mundus Novus”, waarin hij de “Nieuwe Wereld” beschreef. In de latere kaart van Waldseemüller maakten ze Vespucci volgens Lyman ‘de belangrijkste getuige van hun afbeelding van Amerika’, ‘maar Vespucci heeft nooit gezegd dat Amerika apart is, integendeel, voor hem afhankelijk van Azië.’
De speciale docent aan de afdeling Griekse en Latijnse filologie van de Universiteit van Freiburg legt uit: “Vespucci zegt in het Latijn dat dit een continent is, maar het probleem is dat de term continent, in Latijnse continenten, ‘verbonden’ betekent, en hiervoor reden dat hij spreekt van één aaneengesloten land ‘en niet zoals het wordt begrepen in de moderne zin van een afzonderlijk continent.
Terwijl Christoffel Columbus in oktober 1492 in het Caribisch gebied landde en verschillende eilanden ontdekte, is Vespucci tussen 1497 of 1499 en 1504 misschien wel vier keer naar Amerika gereisd, maar de exacte details worden betwist. Tijdens deze reizen heeft hij een groot deel van de oostkust van Zuid-Amerika kunnen verkennen, bijvoorbeeld van Venezuela tot het huidige Argentinië. Hij realiseerde zich ook dat de enorme landmassa voor hem geen eilanden voor de kust in Azië waren, zoals Columbus ze beschreef, maar eerder een ‘nieuwe wereld’ die deel zou moeten uitmaken van Azië. Zijn brief “Mundus Novus” veroorzaakte zo’n opschudding in Europa vanwege zijn rijke beeldtaal dat het werd herdrukt, uitgebreid en literaire vervalsing. Deze brief heeft Saint-Die in gewijzigde vorm bereikt en is door Ringman ontvangen en vertaald.